علی الراس یا علی الرسم در لغت نامه دهخدا اگر به دنبال معانی برای این این دو بگردید معانی زیر را می یابید علی الارس یعنی از روی میل و اراده و علی الرسم یعنی آنچه که مرسوم است حال سوال اصلی این است که در حسابداری کدامیک درست می باشد ؟ برای اینکه این مفهوم روشن شود مفهوم رد شدن دفاتر موسسه را تشریح می نماییم :
هنگامی که اداره داریی نتواند مالیات متعلقه به یک مجموعه را از روی دفاتر محاسبه نماید (و یا هنگامی که آن مجموعه دفاتری ارائه نکرده باشد) ، دارائی خودش وارد عمل شده و اولا دفاتر شرکت را اگر ارائه شده باشه رد می کند و ثانیا مالیات شرکت را به نسبت شرکت های مشابه محاسبه خواهد کرد.
گفته می شود دفاتر شرکت ها به دلائل زیر هم علی الراس (الرسم) می شوند به عبارت دیگر موارد تشخیص درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس : ماده 97 ق.م.م
1. دفاتر ارائه نشده و ترازنامه و حساب سود و زیان وجود نداشته باشد.
2. بنا به درخواست ممیز و یا کارشناس مالیاتی مدارک و یا گزارشات مورد نظرشان ارائه نشود.
3. در صورتی که به نظر اداره امور مالیاتی مدارک مثبته غیر قابل رسیدگی باشد، منظور از غیر قابل رسیدگی بودن : یعنی دفاتر مورد قبول هستنند اماهزینه مورد قبول نیستنند و یا دفاتر طبق ائین نامه و یا قوانین و استانداردها حسابداری نیست که این نظر ممیز می باشد .
در این حالت بهتر است ما طبق ماده 237 برگ تشخیص مبتنی بر ماخذ و دلایل کافی را از ممیز بگیریم و سپس با توجه موارد مطروحه مدارک و مستندات خود را درست کرده و مجددا به ممیز ارائه دهیم، اما اگر دفاتر مردود شوند یعنی درآمد مودی قابل تعیین نمی باشد لذا در این حالت باید ثابت کنیم که درامد قابل تشخیص و محاسبه است
هنگامی که به تشخیص اداره دارایی دفاتر رد شدند و به عبارت دیگر علی الراس شدیم ، مراحل زیر در اداره دارایی طی می شود : مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتبا به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیئتی متشکل از سه نفر حسابرس منتخب رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور احاله گردد.و مودی می تواند ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ با مراجعه به هیئت حل اختلاف مالیاتی نسبت به رفع اشکال رسیدگی وادای توضیح کافی در مورد نحوه رعایت موازین قانونی و آیین نامه حسب مورد اقدام نماید.
هیئت مکلف است ظرف 10 روز پس از انقضای یکماه فوق ؛نظر خود را با توجیهات و دلایل لازم و کافی به اداره امور مالیاتی اعلام نماید تا بر اساس آن اقدام گردد.
در مواردی که هیئت نظر اداره امور مالیاتی را در مورد غیر قابل رسیدگی بودن دفاتر مودی مردود اعلام می کند باید مراتب رابه دادستانی انتظامی مالیاتی نیز اعلام نماید.
موارد رد دفاتر: ماده (20) تخلف از تکالیف مقرر در این آئین‌نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر می‌باشد:
• در صورتی که دفاتر ارائه شده به نحوی از پلمب خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
• عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز.
• ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت در حاشیه.
• ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت (آرتیکل) بین سطور.
• تراشیدن، پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوء‌استفاده.
• جای سفید گذاشتن بیش از حد معمول در صفحات و سفید ماندن تمام صفحه در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل بمنظور سوء‌استفاده.
• بستانکار شدن حسابهای نقدی و بانکی، مگر اینکه حسابهای بانکی با صورتحساب بانک مطابقت نماید و یا بستانکار شدن حسابهای بانکی یا نقدی ناشی از تقدم و تأخر ثبت حسابها باشد که در این صورت موجب رد دفتر نیست.
• تأخیر تحریر دفاتر روزنامه و مشاغل زاید بر حد مجاز مقرر در تبصره‌های 2 و 3 و 4 ماده 13 و تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز مقرر در ماده 14 و تأخیر تحریر زاید بر حد مقرر در ماده 17 این آئین‌نامه.
• عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات ماده 15 این آئین‌نامه
• اشتباه حساب حاصل در ثبت عملیات موسسه در صورتیکه نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آئین‌نامه اقدام نشده باشد.
• در صورتیکه مؤدیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص موضوع ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم استفاده ننمایند.
• عدم ارائه آئین‌نامه‌ها یا دستورالعملهای کار ماشین و برنامه‌های آن و نحوه کار با نرم‌افزارهای مالی مورد استفاده و همچنین عدم تسلیم خلاصه عملیات موضوع ماده 17 این آئین‌نامه در مهلت مقرر در آن ماده در مورد اشخاصی که از سیستمهای الکترونیکی استفاده می‌نمایند.
• عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر ثبت و پلمب شده (ولو نانویس)
• استفاده از دفاتر ثبت و پلمب شده سالهای قبل (با توجه به مقررات ماده 3 این آئین‌نامه)
• عدم تطبیق مندرجات دفاتر با اطلاعات موجود در سیستمهای الکترونیکی، در مورد اشخاصی که از سیستمهای مذکور استفاده می نمایند.
• ثبت هزینه‌ها و درآمدها و هر نوع اعمال و اقلام مالی غیرواقع در دفاتر بشرط احراز (توضیح آنکه ثبت هزینه‌هایی که وقوع آن محقق بوده اما به دلایل خاص قانونی قابل قبول از حیث مالیاتی نیست و برگشت داده می‌شود، بمنزله ثبت هزینه‌های غیرواقعی تلقی نمی‌شود.)
نکته : عدم ارائه گزارش فصلی فروش هیچگاه باعث رد دفاتر نمی شود.
نکته : به ضرایب مالیاتی هنگاه علی الراس شدن نمی توان اعتراض کرد اما به قرائن مالیاتی که باید متکی به دلایل ماده 237 باشد مثل فاکتورهای خرید ارائه نشده و یا قراردادهای ارائه نشده و.. است می توان اعتراض کرد
بهرحال برای اطلاعات بیشتر می توانید با یک مشاور مالیاتی مشورت کنید.
تشخیص درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس
در صورتیکه امکان تعیین درآمد واقعی مودی طبق دفاتر قانونی یا اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده واز طریق رسیدگی به دفاتر یا اسناد و مدارک مزبور امکان پذیر نباشد ؛ درآمد مشمول مالیات مودی از طریق علی الراس مشخص خواهد شد.
ماخذ محاسبه درآمد مشمول مالیات در زمان تشخیص از طریق علی الراس:ماده 98 ق.م.م
در این موارد اداره امور مالیاتی باید پس از تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات مورد نیازاز مراجع مختلف دولتی و غیر دولتی ، ابتدا قرینه (دلیل فعالیت مثل خرید و فروش و ……) یا قرائنمذکور در این قانون را که متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی باشد انتخاب و دلایل انتخاب نوع قرینه یا قرائن و رقم آن ها را با توجیه کافی در گزارش رسیدگی قید نماید و سپس با اعمال ضریب یا ضرایب مقرر در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات مودی را تعیین نماید.
یعنی:
ضریب مالیاتی × قرینه مالیاتی = درآمد مشمول مالیات
در صورتیکه به چند قرینه اعمال ضریب می شود معدلی که از نتایج اعمال ضرایب به دست می آید درآمد مشمول مالیات خواهد بود.
سوال : مورد علی الراس شدن درآمد شرکت ما عدم صدور فاکتور در برگه های دارای شماره سریال چاپی بود این مورد جزئ موارد علی الراس شدن درآمد می باشد ؟ لطفا توضیح بفرمایید .
پاسخ :خیر طبق تخلفات و جرائم موضوع ماده 169 مکرر ، ” عدم صدور صورتحساب ” و رعایت قوانین آن موجب جریمه ایی معادل 10 % مبلغ مورد معامله خواهد شد .
نکته : علی الراس به معنی در اختیار خود یا در واقع تشخیص ممیز مالیاتی است و مبنای مشخصی ندارد و قابل اعتراض است چرا که قابل اثبات نیست. اما معیارهایی چون توان تولید یا عرضه محصول فضای تولید و مواردی که می تواند مبنای تولید را افزایش یا کاهش دهد مثل مرغوبیت منطقه و … همچنین استعلام از سایر واحدها در خصوص میزان خرید و فروش می تواند مبنا قرار گیرد.
تیم مشاوره حسابداری بیست به صورت 24 ساعته پاسخگوی سوالات مالیاتی شما می باشد . لطفا در قسمت نظرات ، سوالات خودرا بیان نمایید و یا با شماره تماس درج شده در پایین صفحه تماس حاصل فرمائید .
