آیا تا به حال از برات در معاملات خود استفاده کرده‌اید؟ برات چه تفاوتی با سایر اسناد مالی مثل چک و سفته دارد؟ چگونه می‌توان از برات به عنوان ابزاری برای تضمین پرداخت و کاهش ریسک‌های مالی در تجارت داخلی و بین‌المللی بهره‌برداری کرد؟ در این مقاله به پاسخ این سوالات و نکات کلیدی در مورد برات پرداخته‌ایم.
برات چیست؟
برات یک سند تجاری و یکی از ابزارهای پرداخت در معاملات تجاری است که به موجب آن صادرکننده (برات‌کش) به شخصی دیگر (برات‌گیر) دستور می‌دهد مبلغ مشخصی را در تاریخ معین به شخص ثالث (ذی‌نفع) بپردازد. این سند از جمله اسناد معتبر مالی است که در قانون تجارت ایران تعریف شده و دارای قابلیت انتقال به غیر می‌باشد.
حتما بخوانید: چک صیادی چیست؟ نحوه ثبت، دریافت و استعلام آن
ویژگی‌های برات:
- سند تجاری قابل انتقال (از طریق ظهرنویسی)
- دارای سررسید مشخص برای پرداخت وجه
- امکان وصول از طریق بانک‌ها
- اعتبار بالاتر نسبت به سفته و چک در برخی معاملات
اجزای اصلی برات:
| جزء | توضیح |
|---|---|
| برات‌کش (صادرکننده) | فردی که برات را صادر و دستور پرداخت را می‌دهد. |
| برات‌گیر | شخص یا نهادی که متعهد به پرداخت وجه برات است. |
| ذی‌نفع (دارنده برات) | کسی که مبلغ برات را دریافت می‌کند. |
برات یکی از مهم‌ترین اسناد در تجارت داخلی و بین‌المللی محسوب می‌شود و به دلیل اعتبار قانونی و قابلیت انتقال، در معاملات بزرگ و اعتباری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تاریخچه برات
برات یکی از قدیمی‌ترین اسناد تجاری در تاریخ تجارت است که ریشه آن به دوران باستان بازمی‌گردد. نخستین نشانه‌های استفاده از اسناد مشابه برات را می‌توان در تمدن‌های بین‌النهرین و روم باستان مشاهده کرد، جایی که تاجران برای انجام معاملات از اسناد اعتباری استفاده می‌کردند.
تحول برات در قرون وسطی
در دوران قرون وسطی، با رشد تجارت بین‌المللی و افزایش نیاز به ابزارهای مالی معتبر، برات به شکل امروزی خود نزدیک شد. در این دوران، بازرگانان ایتالیایی نقش مهمی در توسعه و رواج این سند داشتند و برات را برای انجام معاملات فرامرزی به کار می‌بردند.
برات در قانون تجارت مدرن
در قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی، با تدوین قوانین تجاری مدرن، برات به عنوان یک سند مالی رسمی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، در قوانین تجاری تعریف شد. در ایران، قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ به طور مشخص به برات پرداخته و شرایط صدور، انتقال و پرداخت آن را تعیین کرده است.امروزه، برات همچنان در معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش مهمی در تسهیل پرداخت‌های بین شرکت‌ها و کشورها ایفا می‌کند.
حتما بخوانید: حسابداری دائمی چیست؟ ثبت و مقایسه با ادواری
انواع برات و نحوه صدور آن
برات بر اساس معیارهای مختلفی مانند زمان پرداخت، شکل صدور و نحوه استفاده، به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
- از نظر سررسید:
- برات دیداری: پرداخت آن بلافاصله پس از ارائه انجام می‌شود.
- برات مدت‌دار: در یک تاریخ مشخص در آینده پرداخت می‌شود.
- از نظر طرفین معامله:
- برات تجاری: بین شرکت‌ها و تاجران برای معاملات تجاری استفاده می‌شود.
- برات غیرتجاری: برای پرداخت‌های شخصی یا غیرتجاری صادر می‌شود.
- از نظر محل پرداخت:
- برات داخلی: بین افراد یا شرکت‌های داخل یک کشور صادر می‌شود.
- برات بین‌المللی: در معاملات بین دو کشور استفاده شده و مشمول قوانین بین‌المللی است.
- از نظر تأیید پرداخت:
- برات بدون قبولی: نیازی به تأیید برات‌گیر ندارد و باید پرداخت شود.
- برات با قبولی: ابتدا برات‌گیر آن را قبول کرده و سپس پرداخت می‌کند.
نحوه صدور برات
برای صدور یک برات معتبر، باید مراحل زیر طی شود:
- تنظیم برات: صادرکننده (برات‌کش) سند برات را با مشخصات زیر تکمیل می‌کند:
- مبلغ
- تاریخ صدور و سررسید
- نام برات‌گیر (پرداخت‌کننده)
- نام ذی‌نفع (دریافت‌کننده وجه)
- امضا و مهر صادرکننده
- قبول برات توسط برات‌گیر: در برات‌های با قبولی، برات‌گیر باید امضای خود را به عنوان تأیید پرداخت روی سند ثبت کند.
- انتقال برات (در صورت نیاز): دارنده برات می‌تواند آن را از طریق ظهرنویسی به شخص دیگری منتقل کند.
- وصول مبلغ: در زمان سررسید، ذی‌نفع می‌تواند مبلغ را از برات‌گیر یا از طریق بانک وصول کند.
برات به دلیل اعتبار قانونی و قابلیت انتقال، همچنان یکی از ابزارهای مهم در تجارت داخلی و بین‌المللی محسوب می‌شود.
مشاهده محصول: مدیریت دقیق هزینه‌ها با نرم افزار بهای تمام شده شُماران سیستم
برات اسنادی چیست و چه کاربردی دارد؟
برات اسنادی چیست؟ برات اسنادی(Documentary Bill of Exchange) نوعی برات است که پرداخت آن مشروط به ارائه اسناد مشخصی مانند بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی بیمه و سایر مدارک مربوط به حمل و نقل کالا است. این نوع برات معمولاً در تجارت بین‌المللی استفاده می‌شود و امنیت بیشتری برای خریدار و فروشنده ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های برات اسنادی:
مبتنی بر اسناد: پرداخت وجه تنها در صورت ارائه اسناد معتبر انجام می‌شود.
مورد استفاده در تجارت بین‌المللی: معمولاً برای صادرات و واردات کالا استفاده می‌شود.
کاهش ریسک تجاری: باعث اطمینان طرفین از انجام تعهدات می‌شود.
امکان تأمین مالی: بانک‌ها می‌توانند این برات را تنزیل کرده و تأمین مالی کنند.
کاربردهای برات اسنادی
- واردات و صادرات: تسهیل پرداخت‌ها بین شرکت‌های خارجی
- تأمین مالی تجاری: دریافت اعتبار از بانک‌ها با پشتوانه برات
- حمل و نقل بین‌المللی: تضمین دریافت کالا و پرداخت وجه بر اساس قرارداد
- کاهش ریسک نکول: جلوگیری از عدم پرداخت وجه توسط خریدار
برات مدت‌دار و دیداری چیست؟
برات اسنادی یکی از ابزارهای کلیدی در معاملات بین‌المللی است که هم برای فروشندگان (صادرکنندگان) و هم برای خریداران (واردکنندگان) امنیت بیشتری در پرداخت و تحویل کالا ایجاد می‌کند.برات مدت‌دار و دیداری چیست؟برات مدت‌دار و دیداری دو نوع اصلی از برات‌ها هستند که از نظر زمان پرداخت و شرایط آن تفاوت دارند. این دو نوع برات در تجارت و معاملات مالی به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
1. برات دیداری (Sight Bill of Exchange)
برات دیداری، به براتی گفته می‌شود که پرداخت آن بلافاصله پس از ارائه به برات‌گیر (پرداخت‌کننده) انجام می‌شود. به عبارت دیگر، به محض اینکه ذی‌نفع برات را به برات‌گیر تحویل دهد، باید مبلغ مشخص شده را پرداخت کند.ویژگی‌ها:
- پرداخت بلافاصله پس از ارائه برات انجام می‌شود.
- این نوع برات معمولاً برای معاملات تجاری کوتاه‌مدت و فوری استفاده می‌شود.
- برای برات‌گیر، به‌ویژه در شرایطی که نیاز به پرداخت فوری باشد، مناسب است.
حتما بخوانید: معرفی کامل سیستم ERP در 10ها عنوان کاربردی
2. برات مدت‌دار (Term Bill of Exchange)
برات مدت‌دار، براتی است که پرداخت آن در تاریخ مشخصی در آینده (مثلاً 30 روز بعد از تاریخ صدور یا 60 روز پس از تاریخ دیدار) باید انجام شود. در این نوع برات، برات‌گیر موظف است مبلغ را در تاریخ سررسید پرداخت کند.ویژگی‌ها:
- پرداخت در تاریخ مشخصی انجام می‌شود.
- برای معاملات تجاری بلندمدت‌تر و به‌ویژه در شرایطی که طرفین مایل به پرداخت اقساطی هستند، مناسب است.
- این نوع برات معمولاً در شرایط اعتباری یا زمانی که خریدار نیاز به فرصت بیشتری برای پرداخت دارد، استفاده می‌شود.
تفاوت‌های اصلی بین برات دیداری و مدت‌دار:
| ویژگی | برات دیداری | برات مدت‌دار |
|---|---|---|
| زمان پرداخت | بلافاصله پس از ارائه برات | در تاریخ مشخصی در آینده |
| نوع معاملات | معاملات کوتاه‌مدت و فوری | معاملات بلندمدت یا اقساطی |
| تأسیس پرداخت | بدون تأخیر، به‌محض ارائه | در تاریخ سررسید معین |
| کاربرد | مناسب برای پرداخت‌های سریع و فوری | مناسب برای تسهیل پرداخت‌های آتی |
در کل، انتخاب بین برات دیداری و مدت‌دار بستگی به نوع قرارداد و شرایط تجاری دارد. برات‌های مدت‌دار معمولاً انعطاف‌پذیرتر هستند و به طرفین زمان بیشتری برای پرداخت می‌دهند، در حالی که برات‌های دیداری به‌ویژه در شرایط نیاز به پرداخت فوری مفید هستند.
برات در قانون تجارت ایران
در قانون تجارت ایران، برات به‌عنوان یک ابزار مهم مالی در ماده ۳۴۰ قانون تجارت تعریف شده است. این سند تجاری از نظر حقوقی و تجاری دارای جایگاه ویژه‌ای است و به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در معاملات تجاری داخلی و بین‌المللی استفاده گسترده‌ای دارد. در اینجا، به بررسی برات و مقررات آن در قانون تجارت ایران می‌پردازیم.
1. تعریف برات
طبق ماده ۳۴۰ قانون تجارت ایران، برات به‌عنوان “سندی که به موجب آن، صادرکننده (برات‌کش) دستور می‌دهد که مبلغی را در تاریخ معین به شخص ثالث (ذی‌نفع) پرداخت کنند”، شناخته می‌شود. به عبارت دیگر، برات یک دستور پرداخت است که صادرکننده آن (برات‌کش) به برات‌گیر (پرداخت‌کننده) صادر می‌کند تا مبلغی مشخص را به ذی‌نفع پرداخت کند.
مشاهده محصول: نرم افزار ShAuto ERP شُماران سیستم، راهکاری جامع و یکپارچه برای مدیریت تمامی بخش‌های کسب‌وکار، از تولید و مالی تا منابع انسانی و فروش. با ماژول‌های کامل ERP، بهره‌وری بیشتر و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه را تجربه کنید.
2. اجزای برات
در قانون تجارت ایران، برات باید شامل چند عنصر اصلی باشد:
- نام برات‌کش: فردی که برات را صادر می‌کند و دستور پرداخت را می‌دهد.
- نام برات‌گیر: شخصی که موظف به پرداخت مبلغ مشخص شده است.
- مبلغ پرداختی: مبلغی که باید در تاریخ مشخص پرداخت شود.
- تاریخ سررسید: زمانی که برات باید پرداخت شود (در صورت برات مدت‌دار).
- امضا و مهر برات‌کش: برات باید توسط صادرکننده امضا شود تا از اعتبار قانونی برخوردار باشد.
3. انواع برات در قانون تجارت ایران
قانون تجارت ایران انواع مختلفی از برات‌ها را تعریف کرده است، از جمله:
- برات مدت‌دار: براتی که پرداخت آن در تاریخ معین در آینده صورت می‌گیرد.
- برات دیداری: براتی که پرداخت آن بلافاصله پس از ارائه انجام می‌شود.
4. انتقال برات
بر اساس ماده ۳۴۵ قانون تجارت ایران، برات قابلیت انتقال به دیگران را دارد. این انتقال از طریق ظهرنویسی انجام می‌شود، که به‌وسیله آن دارنده برات می‌تواند برات را به شخص دیگری منتقل کند و مبلغ آن را وصول کند. ظهرنویسی در واقع عملی است که دارنده برات امضا کرده و آن را به شخص دیگری واگذار می‌کند.
5. قبولی برات
در برخی از برات‌ها، باید قبول برات توسط برات‌گیر انجام شود. به‌طور خاص، در برات‌های با قبولی، برات‌گیر باید به برات‌کش تأیید کند که پرداخت مبلغ مشخص‌شده را می‌پذیرد. در این صورت، برات‌گیر موظف به پرداخت مبلغ برات خواهد بود.
6. وصول برات
در قانون تجارت ایران، برات باید در تاریخ سررسید یا پس از آن از برات‌گیر یا از طریق بانک‌ها وصول شود. در صورتی که برات در تاریخ سررسید پرداخت نشود، می‌توان اقدام به اعتراض به عدم پرداخت (بدون رجوع به قضات) و پیگیری قضائی کرد.
7. مسئولیت‌های برات‌گیر
برات‌گیر طبق قانون تجارت ایران، مسئول پرداخت مبلغ برات به ذی‌نفع است. در صورتی که برات‌گیر از پرداخت مبلغ خودداری کند، صادرکننده برات و سایر اشخاص مربوطه می‌توانند به‌واسطه شکایت قانونی، مبلغ را از او دریافت کنند.برات در قانون تجارت ایران یک ابزار حقوقی است که به تسهیل تجارت و پرداخت‌های بین شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند.
این سند دارای ویژگی‌های خاصی است که بر اساس آن، صادرکننده و گیرنده برات می‌توانند به‌طور شفاف و قانونی در مورد پرداخت‌ها و تعهدات خود توافق کنند. در مجموع، برات در معاملات تجاری و همچنین در شرایط مالی و اعتباری نقش مهمی ایفا می‌کند.
مشاهده محصول: نرم افزار BPMS | مدیریت هوشمند فرآیندهای کسب‌وکار شما
تفاوت برات، سفته و چک
برات، سفته و چک سه ابزار مالی رایج در نظام‌های تجاری و حقوقی هستند که برای انجام معاملات و پرداخت‌های مالی استفاده می‌شوند. هرکدام از این اسناد ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند که در اینجا به مقایسه و بررسی تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم:
1. برات
برات یک سند تجاری است که صادرکننده (برات‌کش) به شخصی دیگر (برات‌گیر) دستور می‌دهد مبلغ معینی را به شخص ثالث (ذی‌نفع) پرداخت کند. این سند معمولاً در تجارت داخلی و بین‌المللی برای تسهیل پرداخت‌ها و معاملات تجاری استفاده می‌شود.ویژگی‌ها:
- نیاز به قبول برات توسط برات‌گیر در برخی موارد.
- قابل انتقال از طریق ظهرنویسی.
- در دو نوع دیداری و مدت‌دار موجود است.
- بر اساس قانون تجارت ایران تعریف می‌شود و در برخی معاملات بین‌المللی کاربرد دارد.
- پرداخت مبلغ در تاریخ معین یا بلافاصله (در صورت دیداری بودن) انجام می‌شود.
2. سفته
سفته یک سند مالی است که صادرکننده آن (مقترض) متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در تاریخ معین به شخص دیگری (دارنده سفته) پرداخت کند. برخلاف برات، سفته به صورت مستقیم از صادرکننده به دارنده سفته تعلق دارد و نیازی به توافق با شخص ثالث ندارد.ویژگی‌ها:
- صادرکننده سفته مسئول پرداخت مبلغ است.
- سفته تنها یک تعهد شخصی است و مانند برات نیازی به تأسیس توافق میان چند نفر ندارد.
- معمولاً برای تأمین بدهی‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌شود.
- به صورت انتقالی قابل واگذاری به شخص دیگر است.
- در سفته هیچ‌گونه دستور پرداختی به شخص ثالث وجود ندارد، بلکه صرفاً یک تعهد فردی است.
3. چک
چک یک سند پرداخت است که به موجب آن صادرکننده چک (صادرکننده چک) دستور می‌دهد که مبلغ مشخصی از حساب بانکی وی به شخص ثالث (ذی‌نفع) پرداخت شود. چک‌ها معمولاً برای پرداخت‌های شخصی و تجاری استفاده می‌شوند.ویژگی‌ها:
- چک باید از حساب بانکی صادرکننده برداشت شود.
- صادرکننده چک به بانک دستور می‌دهد تا مبلغ را به ذی‌نفع پرداخت کند.
- معمولاً چک برای پرداخت‌های جاری یا خرید کالا و خدمات استفاده می‌شود.
- چک‌ها می‌توانند برگشت بخورند، اگر موجودی حساب صادرکننده کافی نباشد.
- چک‌ها بیشتر برای پرداخت‌های نقدی و روزانه کاربرد دارند.
جدول مقایسه برات، سفته و چک
| ویژگی | برات | سفته | چک |
|---|---|---|---|
| طرفین | برات‌کش (صادرکننده)، برات‌گیر، ذی‌نفع | صادرکننده، دارنده سفته | صادرکننده چک، ذی‌نفع (دارنده چک) |
| نوع تعهد | دستور پرداخت از برات‌کش به برات‌گیر | تعهد شخصی صادرکننده به پرداخت مبلغ | دستور پرداخت از صادرکننده به بانک |
| پرداخت | در تاریخ مشخص یا بلافاصله (دیداری) | در تاریخ معین | از حساب بانکی صادرکننده |
| انتقال‌پذیری | قابل انتقال از طریق ظهرنویسی | قابل انتقال به شخص دیگر | قابل انتقال به شخص دیگر (در صورت چک تضمینی) |
| نیاز به تأسیس توافق با شخص ثالث | دارد (در صورت برات با قبولی) | ندارد | ندارد |
| استفاده رایج | در تجارت داخلی و بین‌المللی | برای تأمین بدهی‌های شخصی و تجاری | برای پرداخت‌های روزانه و خرید کالا |
هر سه سند برات، سفته و چک در معاملات مالی و تجاری کاربرد دارند، اما تفاوت‌های مهمی دارند که باید به آن‌ها توجه کرد:
- برات بیشتر برای معاملات تجاری و بین‌المللی استفاده می‌شود و به دلیل نیاز به دستور پرداخت از سوی برات‌کش، از اعتبار قانونی بالایی برخوردار است.
- سفته معمولاً برای پرداخت بدهی‌های شخصی و کوتاه‌مدت کاربرد دارد و به تعهد صادرکننده محدود است.
- چک نیز برای پرداخت‌های نقدی و روزانه استفاده می‌شود و مستقیماً از حساب بانکی صادرکننده قابل برداشت است.
مناسب‌ترین ابزار مالی بستگی به نوع معامله، مدت زمان پرداخت و شرایط طرفین دارد.
مشاهده محصول: مدیریت کسب‌وکار با نرم افزار برنامه ریزی تولید دقیق و سریع
مزایای استفاده از برات در تجارت
استفاده از برات در تجارت مزایای زیادی دارد که به تسهیل پرداخت‌ها و معاملات تجاری کمک می‌کند. این ابزار مالی، به ویژه در تجارت داخلی و بین‌المللی، برای کاهش ریسک و افزایش اعتماد بین طرفین معامله مفید است. در اینجا به برخی از مزایای استفاده از برات در تجارت اشاره می‌کنیم:
1. اطمینان از پرداخت
یکی از اصلی‌ترین مزایای برات این است که موجب اطمینان طرفین معامله از انجام پرداخت در تاریخ معین می‌شود. برای برات مدت‌دار، برات‌گیر موظف است مبلغ معین شده را در تاریخ مشخص پرداخت کند. این ویژگی برای تأمین امنیت مالی در معاملات تجاری بسیار مهم است.
2. قابلیت انتقال
برات از طریق ظهرنویسی قابل انتقال است. این بدان معناست که دارنده برات می‌تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند و وجه آن را وصول کند. این ویژگی به برات اجازه می‌دهد که مانند یک ابزار پرداخت قابل انتقال در معاملات مختلف استفاده شود، که در نهایت به افزایش نقدینگی کمک می‌کند.
3. کاهش ریسک تجاری
برات می‌تواند به کاهش ریسک نکول (عدم پرداخت) در معاملات کمک کند، به خصوص در برات‌های با قبولی، که در آن برات‌گیر قبلاً قبول کرده است که مبلغ را بپردازد. این ویژگی به اعتماد بین طرفین معامله افزوده و به ویژه در معاملات بین‌المللی که ریسک‌های بالاتری دارند، بسیار مفید است.
4. امکان تأمین مالی از طریق برات
یکی دیگر از مزایای برات این است که شرکت‌ها می‌توانند از آن برای تأمین مالی استفاده کنند. بانک‌ها معمولاً می‌توانند برات‌های اسنادی را تنزیل کنند و به این ترتیب به صادرکننده برات اعتبار بدهند. این کار به ویژه در تجارت بین‌المللی برای تأمین منابع مالی کوتاه‌مدت مفید است.
5. پشتیبانی از پرداخت‌های بین‌المللی
در تجارت بین‌المللی، برات به عنوان یک ابزار مطمئن برای انجام پرداخت‌ها در معاملات خارجی شناخته می‌شود. برات‌های اسنادی به صادرکننده و واردکننده این اطمینان را می‌دهند که پرداخت‌ها تنها پس از ارائه اسناد حمل معتبر (مانند بارنامه و فاکتور تجاری) انجام خواهد شد، که ریسک را برای هر دو طرف کاهش می‌دهد.
6. پایبندی به قوانین تجارت
برات‌ها در قوانین تجاری رسمی کشورها، از جمله قانون تجارت ایران، تعریف شده و به رسمیت شناخته شده‌اند. این امر موجب می‌شود که برات‌ها دارای اعتبار قانونی باشند و در صورت عدم پرداخت، طرفین می‌توانند از طریق مراجع قضائی حقوق خود را پیگیری کنند.
مشاهده محصول: نرم افزار برآورد بهای تمام شده | مدیریت دقیق هزینه‌ها و سودآوری
7. انعطاف‌پذیری در شرایط پرداخت
یکی از دیگر مزایای برات، انعطاف‌پذیری آن است. می‌توان برات مدت‌دار صادر کرد تا پرداخت در تاریخ‌های مختلف صورت گیرد، یا از برات دیداری استفاده کرد که پرداخت آن بلافاصله انجام می‌شود. این ویژگی به طرفین این امکان را می‌دهد که بر اساس شرایط و نیازهای خاص خود در معاملات، برات را تنظیم کنند.
8. حمایت از اعتبار تجاری
استفاده از برات می‌تواند اعتبار شرکت‌ها را تقویت کند. زیرا شرکت‌هایی که از برات برای انجام پرداخت‌ها استفاده می‌کنند، نشان‌دهنده پایبندی به قراردادها و تعهدات مالی خود هستند و این امر موجب اعتماد بیشتر طرفین تجاری می‌شود.
برات یک ابزار مالی با مزایای بسیاری است که می‌تواند به تسهیل انجام معاملات، کاهش ریسک‌های تجاری، و ایجاد اعتماد بین طرفین معامله کمک کند. این ابزار در تجارت داخلی و بین‌المللی، به ویژه در معاملات بزرگ و پیچیده، نقش مهمی دارد و می‌تواند برای تأمین مالی، افزایش نقدینگی و تسهیل پرداخت‌ها استفاده شود.
مهم‌ترین نکات حقوقی درباره برات
برات یکی از اسناد تجاری است که در قانون تجارت ایران تعریف شده و شرایط خاصی برای صدور، انتقال و پرداخت آن وجود دارد. در اینجا به مهم‌ترین نکات حقوقی مربوط به برات اشاره می‌کنیم که در درک بهتر این سند و استفاده صحیح از آن در معاملات تجاری کمک می‌کند.
1. تعریف قانونی برات
برات طبق ماده ۲۸۱ قانون تجارت ایران، یک سند تجاری است که به موجب آن صادرکننده (برات‌کش) به شخص دیگر (برات‌گیر) دستور می‌دهد مبلغ معینی را به شخص ثالث (ذی‌نفع) پرداخت کند. برات یک تعهد مالی است که در قالب دستور پرداخت به طرف دیگر صادر می‌شود.
2. اجزای اصلی برات
برای معتبر بودن این سند، باید حاوی چندین جزء اصلی باشد که طبق ماده ۲۸۴ قانون تجارت ایران مشخص شده‌اند:
- نام صادرکننده (برات‌کش)
- نام برات‌گیر (پرداخت‌کننده)
- تاریخ صدور و سررسید
- مبلغ مشخص
- نام ذی‌نفع (دریافت‌کننده وجه)
- امضا و مهر صادرکننده این اجزا باید در برات ذکر شوند تا سند از نظر قانونی معتبر باشد.
مشاهده محصول: کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری با نرم افزار ERP شُماران سیستم
3. قبول برات
در برخی موارد، این سند نیاز به قبول برات‌گیر دارد. برات‌گیر باید با امضای خود برات را قبول کند تا مسئولیت پرداخت وجه آن را بر عهده بگیرد. طبق ماده ۲۸۷ قانون تجارت ایران، در برات‌های با قبولی، برات‌گیر موظف است که پرداخت مبلغ برات را در تاریخ سررسید انجام دهد. این قبول به‌طور ضمنی یا صریح صورت می‌گیرد و در صورتی که برات‌گیر از قبول برات امتناع کند، برات صادرکننده باید مسئولیت پرداخت را بر عهده گیرد.
4. انتقال برات
یکی از ویژگی‌های مهم این سند این است که می‌توان آن را به دیگران انتقال داد. برات از طریق ظهرنویسی قابل انتقال است، بدین‌گونه که دارنده برات می‌تواند با نوشتن عبارت «انتقال به…» و امضای خود، این سند را به شخص دیگری منتقل کند. این انتقال باعث می‌شود که حقوق و تعهدات مالی برات به شخص جدید منتقل شود.
5. قابلیت وصول از طریق بانک‌ها
این سند می‌تواند از طریق بانک‌ها وصول شود. در این حالت، بانک به عنوان واسطه میان برات‌گیر و ذی‌نفع عمل می‌کند و مبلغ برات را در تاریخ سررسید از برات‌گیر دریافت کرده و به ذی‌نفع پرداخت می‌کند. این امکان موجب تسهیل فرآیند وصول وجه و تضمین پرداخت در معاملات تجاری می‌شود.
6. تفاوت برات با چک و سفته
از نظر قانونی، برات با چک و سفته تفاوت‌هایی دارد. در حالی که چک تنها یک دستور پرداخت است که باید از حساب صادرکننده پرداخت شود و سفته تعهد به پرداخت در آینده است، این سند یک دستور پرداخت است که در آن مبلغ توسط برات‌گیر به ذی‌نفع پرداخت می‌شود. این سند همچنین قابلیت انتقال به شخص ثالث را دارد که در چک و سفته این امکان محدودتر است.
7. مهلت پرداخت و سررسید برات
طبق قانون تجارت ایران، این سند می‌تواند دارای تاریخ پرداخت مشخصی باشد، که ممکن است بلافاصله پس از ارائه (برات دیداری) یا در تاریخ معینی در آینده (برات مدت‌دار) باشد. در صورت عدم پرداخت در تاریخ مقرر، برات به عنوان یک سند مطالبه مالی، می‌تواند از طریق اقدامات قانونی پیگیری شود.
مشاهده محصول: تصمیم‌گیری سریع با تکیه بر داده‌ها برای مدیران با نرم افزار داشبورد مدیریتی
8. حقوق برات‌گیر و ذی‌نفع
برات‌گیر موظف است که در تاریخ سررسید مبلغ برات را پرداخت کند. در صورتی که پرداخت انجام نشود، ذی‌نفع می‌تواند از طریق مراجع قضائی مبلغ برات را از برات‌گیر یا حتی صادرکننده مطالبه کند. این سند از اعتبار حقوقی بالایی برخوردار است و در صورت عدم پرداخت، حقوق قانونی ذی‌نفع را تضمین می‌کند.
در نتیجه، برات به عنوان یک ابزار مالی معتبر در قانون تجارت ایران با شرایط خاص خود، نقش مهمی در انجام معاملات تجاری و تأمین امنیت مالی دارد. آگاهی از نکات حقوقی مرتبط با برات می‌تواند کمک زیادی به تاجران و شرکت‌ها برای استفاده صحیح از این سند مهم تجاری کند.
چگونه برات را ثبت و پیگیری کنیم؟
ثبت و پیگیری برات یکی از مراحل مهم در استفاده از این ابزار مالی است. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که باید به دقت انجام شود تا برات به درستی از نظر قانونی قابل اجرا باشد. در اینجا نحوه ثبت و پیگیری برات را توضیح می‌دهیم:
1. ثبت برات
برای ثبت برات، ابتدا باید برات به درستی تنظیم و امضا شود. مراحل ثبت برات به شرح زیر است:
الف. تنظیم برات برات باید شامل اطلاعات مشخصی باشد که در ادامه ذکر می‌شود:
- نام برات‌کش (صادرکننده)
- نام برات‌گیر (پرداخت‌کننده)
- ذی‌نفع (دریافت‌کننده مبلغ)
- مبلغ مشخص و تاریخ سررسید
- محل پرداخت
- امضا و مهر صادرکننده در صورتی که برات با قبولی باشد، برات‌گیر باید آن را امضا کرده و پذیرفته بودن پرداخت را اعلام کند.
ب. درج تاریخ و شماره برات در برات باید تاریخ صدور به وضوح ذکر شود تا تاریخ سررسید پرداخت از آن استخراج شود. شماره‌گذاری برات‌ها نیز به تعیین راحت‌تر و پیگیری آن‌ها کمک می‌کند.
ج. ثبت در دفاتر تجاری اگر برات به صورت رسمی و تجاری باشد، ممکن است نیاز به ثبت در دفاتر تجاری یا حسابداری شرکت‌ها داشته باشد تا در سیستم‌های مالی ثبت شود و در صورت نیاز در آینده به عنوان سند معتبر استفاده گردد.
2. پیگیری برات
پیگیری برات شامل فرآیندهایی است که به دارنده برات کمک می‌کند تا از وضعیت برات و پرداخت آن مطلع شود. مراحل پیگیری برات عبارتند از:
الف. بررسی تاریخ سررسید پس از صدور برات و مشخص شدن تاریخ سررسید، باید توجه داشت که آیا برات در موعد مقرر پرداخت شده است یا خیر. در صورتی که پرداخت در تاریخ تعیین شده صورت نگرفته باشد، باید پیگیری‌های لازم آغاز شود.
ب. مراجعه به برات‌گیر اگر برات به سررسید رسید و پرداخت انجام نشد، دارنده برات می‌تواند با مراجعه به برات‌گیر (پرداخت‌کننده) و درخواست تسویه حساب، پیگیری کند.
ج. استفاده از بانک‌ها برای وصول مبلغ در صورتی که پرداخت برات به صورت بانکی باشد (خصوصاً در برات‌های اسنادی و برات‌های مدت‌دار)، دارنده برات می‌تواند برای پیگیری و وصول مبلغ از طریق بانک‌های طرف قرارداد اقدام کند.
د. تنظیم اظهارنامه و اقدام قضائی اگر برات پرداخت نشود و برات‌گیر آن را قبول نکرده یا از پرداخت امتناع کند، دارنده برات می‌تواند از طریق تنظیم اظهارنامه رسمی یا مراجعه به مراجع قضائی پیگیری حقوقی انجام دهد. طبق قانون تجارت ایران، برات به عنوان یک سند معتبر در محاکم قضائی قابل پیگیری است.
ه. انتقال برات به شخص ثالث اگر دارنده برات قصد داشته باشد که برات را به شخص ثالث منتقل کند، باید برات را ظهرنویسی کند. این کار به شخص جدید اجازه می‌دهد که مبلغ برات را از برات‌گیر یا بانک وصول کند.
3. موارد ضروری برای پیگیری برات
- تاریخ سررسید: پیگیری برات در زمان‌های تعیین‌شده بسیار مهم است.
- مراجعه به بانک‌ها: در صورتی که برات از طریق بانک‌ها در دسترس باشد، پیگیری از طریق آن‌ها موثرتر است.
- تنظیم مستندات: هرگونه مستندات و مکاتبات در مورد برات، باید به دقت نگهداری شود تا در صورت نیاز به پیگیری قضائی، مورد استفاده قرار گیرد.
ثبت و پیگیری برات نیازمند دقت در تنظیم سند، درج اطلاعات درست و پیگیری مستمر تا زمان وصول مبلغ می‌باشد. استفاده صحیح از این مراحل، به کاهش ریسک‌های مالی و تجاری کمک خواهد کرد و در مواقع نیاز به سرعت در انجام اقدامات لازم برای وصول مبلغ برات، موثر است.
حتما بخوانید: 5 نقش کلیدی حسابداری مدیریت در تصمیم‌گیری مالی برای مدیران
ثبت حسابداری برات
ثبت حسابداری برات در سیستم مالی یک شرکت، نیاز به دقت و رعایت اصول حسابداری دارد. برات یک سند تجاری است که باید در دفاتر حسابداری به درستی ثبت شود تا از نظر قانونی و مالی معتبر باشد. نحوه ثبت حسابداری برات بستگی به نوع برات (دیداری یا مدت‌دار) و طرف‌های معامله (مانند برات‌کش، برات‌گیر و ذی‌نفع) دارد. در ادامه مراحل ثبت حسابداری برات را شرح می‌دهیم.
1. برات دیداری (Sight Bill of Exchange)
در برات دیداری، پرداخت مبلغ بلافاصله پس از ارائه برات انجام می‌شود. ثبت حسابداری این نوع برات معمولاً به شرح زیر است:
الف. صدور برات هنگامی که برات صادر می‌شود، برات‌کش مبلغی را برای پرداخت به برات‌گیر تعیین می‌کند. در این مرحله، ثبت حسابداری به شرح زیر خواهد بود:
- بدهکار: حساب برات‌های دریافتنی یا حساب‌های دریافتنی از مشتریان
- بستانکار: حساب درآمد فروش یا حساب‌های دریافتنی از فروش کالا
ب. پرداخت برات توسط برات‌گیر زمانی که برات پرداخت می‌شود، ثبت حسابداری مربوط به پرداخت به شرح زیر است:
- بدهکار: حساب بانک (در صورتی که پرداخت از طریق بانک انجام شود)
- بستانکار: حساب برات‌های دریافتی (که در ابتدا به عنوان حساب‌های دریافتنی ثبت شده بود)
حتما بخوانید: حسابداری تولیدی؛ راهنمای جامع مدیریت هزینه و بهای تمام‌شده
2. برات مدت‌دار (Time Bill of Exchange)
در برات مدت‌دار، پرداخت مبلغ در تاریخ معین انجام می‌شود. ثبت حسابداری این نوع برات در مراحل مختلف به شرح زیر است:
الف. صدور برات مدت‌دار هنگامی که برات مدت‌دار صادر می‌شود، ثبت حسابداری مشابه با برات دیداری است، با این تفاوت که تاریخ پرداخت در آینده است. در این مرحله:
- بدهکار: حساب برات‌های دریافتنی یا حساب‌های دریافتنی از مشتریان
- بستانکار: حساب درآمد فروش یا حساب‌های دریافتنی از فروش کالا
ب. تأخیر در پرداخت اگر برات مدت‌دار به موقع پرداخت نشود و تأخیر ایجاد شود، لازم است که ثبت حسابداری برای شناسایی بدهی‌های معوق انجام شود. برای این کار باید حساب برات‌های دریافتنی معوق ایجاد شود و ثبت صورت گیرد.
ج. پرداخت برات مدت‌دار هنگامی که برات مدت‌دار در تاریخ سررسید پرداخت می‌شود، ثبت حسابداری مشابه با برات دیداری است:
- بدهکار: حساب بانک
- بستانکار: حساب برات‌های دریافتی
حتما بخوانید: 5 گام درخواست بیمه بیکاری + شرایط و ضوابط
3. انتقال یا ظهرنویسی برات
اگر دارنده برات بخواهد برات را به شخص ثالث منتقل کند (ظهرنویسی)، باید ثبت حسابداری جدیدی انجام شود که در آن حساب‌های دریافتنی به حساب‌های دریافتنی از ظهرنویسی منتقل شود. به این ترتیب، دارنده جدید برات می‌تواند مبلغ آن را از برات‌گیر وصول کند.
ثبت حسابداری این مرحله به شرح زیر است:
- بدهکار: حساب حساب‌های دریافتنی از ظهرنویسی
- بستانکار: حساب برات‌های دریافتی
4. ثبت مالیات برات
اگر در فرآیند صدور یا پرداخت برات مالیات (مانند مالیات بر ارزش افزوده) وجود داشته باشد، باید ثبت حسابداری مربوط به آن نیز در نظر گرفته شود. این مالیات معمولاً به حساب مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات قابل پرداخت منتقل می‌شود.
ثبت حسابداری برات از اهمیت بالایی برخوردار است و باید با دقت در سیستم حسابداری انجام شود. این ثبت‌ها نه تنها برای رعایت اصول حسابداری و مالیاتی ضروری است، بلکه در پیگیری‌های مالی و حقوقی نیز کمک کننده خواهد بود. برای هر نوع برات (دیداری، مدت‌دار و اسنادی)، باید مراحل ثبت حسابداری به درستی انجام شود تا بتوان از آن در معاملات تجاری بهره‌برداری صحیح داشت.
نحوه وصول و نقد کردن برات
وصول و نقد کردن برات یک فرآیند مهم در معاملات تجاری است که باید به دقت انجام شود تا مبلغ برات به موقع پرداخت شود. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که بسته به نوع برات (دیداری یا مدت‌دار) و شرایط خاص آن، ممکن است متفاوت باشد. در اینجا نحوه وصول و نقد کردن برات را بررسی می‌کنیم.
1. وصول برات دیداری (Sight Bill of Exchange)
در برات دیداری، پرداخت وجه به محض ارائه برات توسط دارنده آن انجام می‌شود. این نوع برات معمولاً سریع‌ترین روش برای وصول وجه است.
الف. ارائه برات به برات‌گیر دارنده برات باید برات را به برات‌گیر ارائه دهد. این می‌تواند از طریق ارسال پستی، ارائه حضوری یا از طریق بانک باشد.
ب. پرداخت مبلغ برات هنگامی که برات به برات‌گیر ارائه شد، برات‌گیر باید مبلغ مندرج در برات را به دارنده آن پرداخت کند. این پرداخت معمولاً به صورت نقدی، از طریق چک یا حواله بانکی انجام می‌شود.
ج. ثبت وصول مبلغ پس از دریافت مبلغ، دارنده برات باید ثبت‌های حسابداری مربوط به وصول برات را انجام دهد. این ثبت‌ها معمولاً شامل بدهکار شدن حساب بانک و بستانکار شدن حساب برات‌های دریافتی است.
2. وصول برات مدت‌دار (Time Bill of Exchange)
در برات مدت‌دار، پرداخت وجه در تاریخ معینی پس از ارائه برات به برات‌گیر انجام می‌شود. این نوع برات ممکن است به دلیل تأخیر در پرداخت کمی پیچیده‌تر باشد.
الف. ارائه برات به برات‌گیر دارنده برات باید برات را به برات‌گیر ارائه دهد، حتی اگر موعد پرداخت هنوز نرسیده باشد. این امر برای یادآوری به برات‌گیر و تسهیل پرداخت در تاریخ معین است.
ب. تأیید و پرداخت برات در تاریخ سررسید، برات‌گیر باید مبلغ برات را پرداخت کند. در صورتی که پرداخت انجام نشود، دارنده برات می‌تواند از برات‌گیر درخواست پرداخت کند یا برای پیگیری به بانک مراجعه کند.
ج. استفاده از بانک برای وصول اگر برات از طریق بانک به دارنده آن ارائه شده باشد، بانک می‌تواند نقش واسط را برای وصول مبلغ ایفا کند. در این صورت، بانک ممکن است مبلغ را از برات‌گیر دریافت کرده و به حساب دارنده برات واریز کند.
د. ثبت وصول مبلغ هنگامی که مبلغ برات پرداخت می‌شود، باید ثبت حسابداری انجام شود. در این حالت، حساب بانک بدهکار و حساب برات‌های دریافتی بستانکار خواهد شد.
3. وصول و نقد کردن برات از طریق بانک
یکی از روش‌های رایج برای وصول و نقد کردن برات، استفاده از بانک‌ها است. این روش به ویژه برای برات‌های بین‌المللی و برات‌های اسنادی کاربرد دارد.
الف. ارائه برات به بانک دارنده برات برات را به بانک خود یا بانک واسط ارائه می‌دهد. بانک، پس از تایید صحت برات، برات را به برات‌گیر یا بانک برات‌گیر ارسال می‌کند.
ب. وصول از طریق بانک بانک‌ها می‌توانند به عنوان نماینده دارنده برات عمل کرده و وجه آن را از برات‌گیر دریافت کنند. این ممکن است از طریق انتقال وجه بانکی، چک یا نقد انجام شود.
ج. پرداخت مبلغ به دارنده برات پس از وصول وجه از برات‌گیر، بانک مبلغ را به حساب دارنده برات واریز می‌کند و در صورتی که برات نقدی باشد، مبلغ به صورت نقدی پرداخت خواهد شد.
حتما بخوانید: مانیتورینگ صنعتی | افزایش 30% کیفیت و کاهش 20% هزینه‌ها
4. نقد کردن برات از طریق ظهرنویسی
یکی دیگر از روش‌ها برای نقد کردن برات، ظهرنویسی آن به شخص ثالث است. در این روش، دارنده برات می‌تواند برات را به شخص یا نهاد دیگری منتقل کرده و از آن شخص مبلغ برات را دریافت کند.
الف. ظهرنویسی برات دارنده برات، با امضای پشت برات (ظهرنویسی)، آن را به شخص دیگری منتقل می‌کند. این شخص جدید می‌تواند برای وصول مبلغ از برات‌گیر اقدام کند.
ب. وصول از برات‌گیر شخص ظهرنویس شده می‌تواند به برات‌گیر مراجعه کرده و مبلغ برات را دریافت کند. این کار معمولاً در صورتی انجام می‌شود که دارنده اصلی برات به دلایل مختلف نتواند مبلغ را نقد کند.
5. مراحل پیگیری در صورت عدم پرداخت
اگر برات در موعد سررسید پرداخت نشود، دارنده آن باید اقدامات قانونی و قضائی را برای وصول مبلغ انجام دهد. این اقدامات می‌تواند شامل ارسال اظهارنامه به برات‌گیر، مراجعه به بانک یا حتی طرح دعوی قضائی برای دریافت مبلغ برات باشد.
وصول و نقد کردن برات به دلیل اینکه یک سند تجاری است، به دقت و توجه خاص نیاز دارد. دارنده برات باید در زمان‌های تعیین‌شده اقدام به ارائه برات کند و در صورت عدم پرداخت، از روش‌های مختلفی مانند مراجعه به بانک یا استفاده از پیگیری‌های قضائی برای وصول مبلغ استفاده نماید.
مراحل وصول برات در بانک‌ها
وصول این سند از طریق بانک‌ها یکی از روش‌های مطمئن و معتبر برای دریافت مبلغ برات است. بانک‌ها به عنوان واسط میان دارنده این سند و برات‌گیر عمل می‌کنند و این فرآیند معمولاً در معاملات داخلی و بین‌المللی کاربرد دارد. مراحل وصول این سند در بانک‌ها به شرح زیر است:
1. ارائه برات به بانک
دارنده برات (ذی‌نفع) ابتدا این سند را به بانک خود ارائه می‌دهد. این مرحله برای برات‌های دیداری و مدت‌دار مشابه است. در صورتی که این سند مدت‌دار باشد، دارنده این سند را قبل از تاریخ سررسید به بانک می‌دهد.
- مدارک مورد نیاز: برات به همراه هرگونه مدارک تکمیلی (مانند بارنامه، فاکتور تجاری و غیره در صورت استفاده از برات اسنادی) به بانک ارائه می‌شود.
- مراجعه به بانک: در این مرحله، دارنده این سند به بانک خود (بانک واسط) مراجعه کرده و این سند را برای وصول به بانک برات‌گیر ارسال می‌کند.
حتما بخوانید: 10 نکته برای خرید نرم افزار ERP | راهنمای کامل و حرفه‌ای
2. ارسال برات به بانک برات‌گیر
پس از دریافت این سند، بانک دارنده برات، آن را به بانک برات‌گیر یا بانک بین‌المللی ارسال می‌کند. این فرآیند ممکن است از طریق شبکه‌های بانکی بین‌المللی (مانند SWIFT) انجام شود، به خصوص در معاملات بین‌المللی.
- در برات‌های داخلی: بانک دارنده برات، این سند را به بانک برات‌گیر (که در کشور یا منطقه دیگر قرار دارد) ارسال می‌کند.
- در برات‌های بین‌المللی: بانک‌ها با استفاده از شبکه‌های بین‌المللی مانند SWIFT یا روابط مستقیم، این سند را به بانک‌های خارجی ارسال می‌کنند.
3. تحویل برات به برات‌گیر
پس از رسیدن این سند به بانک برات‌گیر، بانک برات‌گیر آن را به برات‌گیر تحویل می‌دهد. در صورتی که این سند دیداری باشد، برات‌گیر باید فوراً مبلغ را پرداخت کند.
- در برات‌های دیداری: پرداخت مبلغ این سند به محض ارائه آن توسط بانک انجام می‌شود.
- در برات‌های مدت‌دار: پرداخت مبلغ در تاریخ سررسید مشخص شده در برات انجام خواهد شد.
4. پرداخت مبلغ برات
برات‌گیر پس از تأیید صحت این سند، مبلغ آن را پرداخت می‌کند. این پرداخت می‌تواند از طریق یکی از روش‌های زیر انجام شود:
- پرداخت نقدی: برات‌گیر وجه را به صورت نقدی به بانک تحویل می‌دهد.
- انتقال وجه بانکی: پرداخت از طریق انتقال وجه از حساب بانکی برات‌گیر به حساب بانک دارنده برات انجام می‌شود.
5. واریز مبلغ به حساب دارنده برات
پس از دریافت مبلغ از برات‌گیر، بانک‌ها معمولاً وجه را به حساب دارنده این سند واریز می‌کنند. اگر این سند به صورت نقدی پرداخت شود، بانک ممکن است مبلغ را به صورت نقدی به دارنده این سند تحویل دهد.
- در برات‌های دیداری: مبلغ بلافاصله پس از پرداخت توسط برات‌گیر به حساب دارنده برات واریز می‌شود.
- در برات‌های مدت‌دار: در تاریخ سررسید، مبلغ برات به حساب دارنده واریز می‌شود.
6. ثبت و تسویه حساب
در نهایت، بانک‌ها ثبت حسابداری لازم را انجام می‌دهند و تسویه حساب میان طرفین صورت می‌گیرد. این مرحله معمولاً در سیستم‌های حسابداری بانک‌ها به ثبت می‌رسد و صورت‌حساب‌ها به طرفین ارسال می‌شود.
7. در صورت عدم پرداخت
اگر این سند در موعد سررسید پرداخت نشود یا برات‌گیر از پرداخت وجه خودداری کند، بانک می‌تواند اقدامات قانونی را برای وصول مبلغ انجام دهد. این اقدامات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ارسال اظهارنامه قانونی به برات‌گیر.
- شروع اقدامات حقوقی و قضائی در صورتی که مبلغ برات به موقع پرداخت نشود.
مراحل وصول این سند در بانک‌ها شامل فرآیندهای مشخصی است که از ارسال برات تا پرداخت مبلغ توسط برات‌گیر و واریز وجه به حساب دارنده این سند ادامه دارد. بانک‌ها نقش مهمی در تسهیل این فرآیند ایفا می‌کنند و در صورت بروز مشکلات، می‌توانند به عنوان واسط میان طرفین عمل کرده و اقدامات قانونی و مالی لازم را انجام دهند.
چگونه از برات برای معاملات استفاده کنیم؟
این سند یکی از ابزارهای مالی مهم در تجارت است که به ویژه در معاملات تجاری داخلی و بین‌المللی برای تضمین پرداخت استفاده می‌شود. استفاده صحیح از این سند می‌تواند به تسهیل فرایندهای تجاری و کاهش ریسک مالی کمک کند. در اینجا مراحل و نکات مربوط به استفاده از این سند برای معاملات مختلف توضیح داده شده است.
1. تعیین شرایط و طرفین معامله
قبل از استفاده از این سند، باید شرایط معامله به طور دقیق مشخص شود و طرفین توافق کنند که برات را به عنوان ابزار پرداخت انتخاب کنند. برای این کار، موارد زیر باید مشخص شوند:
- مبلغ پرداخت: مبلغ دقیق برات باید در سند ذکر شود.
- تاریخ سررسید: تاریخ دقیق پرداخت باید مشخص شود (برای برات مدت‌دار).
- طرفین قرارداد: مشخص کنید که چه کسی این سند را صادر می‌کند (برات‌کش)، چه کسی باید مبلغ را پرداخت کند (برات‌گیر) و چه کسی مبلغ را دریافت می‌کند (ذی‌نفع).
2. صدور برات
پس از توافقات اولیه، برات صادر می‌شود. برای صدور این سند، برات‌کش (صادرکننده) باید موارد زیر را درج کند:
- نام برات‌گیر: فرد یا شرکتی که باید مبلغ برات را بپردازد.
- مبلغ برات: مبلغی که باید پرداخت شود.
- تاریخ صدور و سررسید: تاریخ دقیق صدور برات و تاریخ پرداخت آن.
- امضا و مهر صادرکننده: برای اعتبار سند، باید امضا و مهر برات‌کش درج شود.
اگر برات مدت‌دار است، صادرکننده باید تاریخ مشخصی را برای پرداخت مبلغ تعیین کند. در غیر این صورت، برات دیداری است که پرداخت آن به محض ارائه انجام می‌شود.
حتما بخوانید: PLC چیست؟ 3 نقش کلیدی آن در اتوماسیون صنعتی
3. قبول برات (در برات‌های با قبولی)
در برات‌های با قبولی، برات‌گیر باید این سند را قبول کند. این پذیرش به معنای تعهد برات‌گیر به پرداخت مبلغ در تاریخ سررسید است. در این نوع سند، برات‌گیر باید امضای خود را در پایین برات بگذارد تا آن را به طور رسمی قبول کند.
4. انتقال برات (در صورت نیاز)
در صورتی که دارنده این سند بخواهد آن را به شخص دیگری منتقل کند، می‌تواند از طریق ظهرنویسی این کار را انجام دهد. ظهرنویسی به معنای نوشتن عبارت‌هایی در پشت برات است که به انتقال سند اشاره دارد. برای انتقال این سند از طریق ظهرنویسی، موارد زیر باید انجام شود:
- ثبت عبارت ظهرنویسی: دارنده این سند باید عبارت‌های مشخصی در پشت سند (ظهر برات) بنویسد که نشان‌دهنده انتقال آن به شخص جدید است.
- امضا و مهر دارنده برات: دارنده این سند باید سند را امضا کرده و مهر کند تا انتقال رسمی و معتبر شود.
- انتقال حقوق: با این کار، حقوق و تعهدات این سند به شخص جدید منتقل می‌شود. حالا آن شخص جدید (که “مشتری جدید برات” نامیده می‌شود) می‌تواند در سررسید مبلغ برات را دریافت کند.
این فرآیند به برات این امکان را می‌دهد که از یک فرد یا شرکت به دیگری منتقل شود، که در تجارت‌های بزرگ و پیچیده بسیار مفید است. همچنین امکان انتقال این سند در معاملات بین‌المللی و تجاری نیز باعث تسهیل فرایندهای مالی و تجاری می‌شود.
ادامه فرآیند استفاده از این سند در معاملات:
5. تسویه و پرداخت برات
پس از صدور این سند و پذیرش آن توسط برات‌گیر (در صورت نیاز)، زمان سررسید فرا می‌رسد و برات‌گیر باید مبلغ برات را پرداخت کند. این پرداخت می‌تواند به یکی از روش‌های زیر انجام شود:
- پرداخت نقدی: در این حالت، برات‌گیر مبلغ برات را به صورت نقدی به دارنده این سند یا به بانک ارائه‌دهنده برات پرداخت می‌کند.
- انتقال وجه بانکی: در این روش، برات‌گیر وجه را از حساب بانکی خود به حساب بانک دارنده برات منتقل می‌کند.
- پرداخت از طریق بانک: در صورتی که این سند از طریق بانک‌ها برای وصول ارسال شده باشد، بانک برات‌گیر مبلغ را به بانک دارنده این سند پرداخت می‌کند و سپس به حساب دارنده برات واریز می‌شود.
6. استفاده از برات در تجارت بین‌المللی
در تجارت بین‌المللی، این سند ابزاری بسیار مفید است که به تسهیل پرداخت‌ها و کاهش ریسک‌ها کمک می‌کند. به طور معمول، برات اسنادی برای تضمین پرداخت در معاملات بین‌المللی استفاده می‌شود. در این روش:
- اسناد مربوط به حمل و نقل کالا (مانند بارنامه) باید همراه با این سند ارائه شوند.
- تحویل کالا و پرداخت مبلغ به طور همزمان یا بر اساس توافق‌نامه‌های مشخص انجام می‌شود.
- کاهش ریسک: برات اسنادی برای کاهش ریسک عدم پرداخت در معاملات بین‌المللی به کار می‌رود و اطمینان می‌دهد که تنها در صورت ارائه اسناد معتبر، پرداخت انجام می‌شود.
7. مزایای استفاده از برات در معاملات
- تضمین پرداخت: برات به عنوان یک ابزار قانونی، تضمین می‌کند که مبلغ مورد توافق در تاریخ مشخص پرداخت شود.
- انتقال‌پذیری: برات به راحتی قابل انتقال است، بنابراین می‌توان آن را به شخص دیگری منتقل کرد و استفاده از آن را تسهیل نمود.
- امنیت برای طرفین معامله: با استفاده از این سند، طرفین از ریسک‌های مالی و زمانی جلوگیری می‌کنند. برای فروشنده، این یک تضمین برای دریافت وجه در تاریخ مقرر است، در حالی که خریدار نیز می‌تواند با این سند، معامله‌ای امن و مشخص داشته باشد.
- شفافیت و مستند بودن: برات به صورت مکتوب است و این موضوع در صورت بروز مشکلات حقوقی و مالی، به عنوان مدرک معتبر قابل استفاده است.
8. نکات مهم در استفاده از برات
- اطمینان از صحت اطلاعات برات: قبل از صدور این سند، باید از صحت اطلاعات مربوط به مبلغ، تاریخ سررسید، طرفین و جزئیات دیگر اطمینان حاصل شود.
- نگهداری سوابق: تمامی برات‌ها و اسناد مربوط به آن باید به دقت نگهداری شوند تا در صورت نیاز به مراجعات آینده یا بروز مشکلات، دسترسی به آن‌ها ممکن باشد.
- آگاهی از مقررات حقوقی: استفاده از این سند باید با در نظر گرفتن قوانین و مقررات تجاری کشور مربوطه و قراردادهای طرفین باشد تا از بروز اختلافات جلوگیری شود.
این سند ابزاری موثر و قابل اعتماد در انجام معاملات تجاری است که می‌تواند به تسهیل پرداخت‌ها و کاهش ریسک‌های مالی کمک کند. استفاده صحیح از این سند می‌تواند باعث ایجاد اعتماد میان طرفین و تضمین انجام پرداخت در زمان مقرر شود. به ویژه در معاملات بین‌المللی، برات اسنادی به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک عدم پرداخت و تضمین انجام تعهدات نقش مهمی ایفا می‌کند.
سخن پایانی …
این سند یکی از اسناد تجاری معتبر و کلیدی در دنیای تجارت است که به عنوان ابزاری برای تضمین پرداخت در معاملات تجاری، نقشی مهم در تسهیل فرایندهای مالی ایفا می‌کند. این سند مالی به فروشندگان اطمینان می‌دهد که پرداخت مبلغ در تاریخ مشخص انجام خواهد شد و به خریداران این اطمینان را می‌دهد که کالا یا خدمات مورد نظر تنها پس از پرداخت وجه تحویل خواهد شد. این سند به ویژه در معاملات بین‌المللی و تجاری به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مانند قابلیت انتقال، پذیرش توسط بانک‌ها و تأمین مالی تجاری، استفاده گسترده‌ای دارد.
مراحل صدور، قبول و انتقال برات، با توجه به نوع آن (برات دیداری یا مدت‌دار) و شرایط تجاری، به صورت دقیق و مشخص انجام می‌شود تا اطمینان از اجرای صحیح تعهدات مالی طرفین معامله فراهم گردد. این سند به دلیل اعتبار حقوقی، مستند بودن و امکان انتقال آسان، از ابزارهای ضروری برای تسهیل و امنیت در پرداخت‌ها و معاملات به شمار می‌آید.
در نهایت، برای شرکت‌هایی که به دنبال استفاده بهینه از ابزارهای مالی در تجارت خود هستند، استفاده از برات و نرم افزار حسابداری پیشرفته می‌تواند به بهبود فرآیندهای مالی، مدیریت بهتر پرداخت‌ها و تضمین اعتبار در معاملات کمک کند. شُماران سیستم با ارائه راهکارهای نرم‌افزاری نوین و پیشرفته در زمینه ERP و BPMS، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به شکلی مؤثرتر و کارآمدتر از اسناد مالی نظیر برات استفاده کنند و در دنیای پیچیده تجارت به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.
ممنون که با ما همراه بودید! اگر سوال یا نظری دارید، خوشحال می‌شویم آن را در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید. نظرات و پرسش‌های شما برای ما بسیار ارزشمند است و باعث ایجاد گفت‌وگویی مفید می‌شود. منتظر شنیدن نظرات شما هستیم! 🙏😊
