معادله حسابداری یا فرمول حسابداری چیست؟ فرمول حسابداری، بیان می‌کند که کل دارایی یک شرکت برابر با مجموع بدهی‌های آن و حقوق صاحبان سهام است. این رابطه مستقیم بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، به عنوان پایه و اساس سیستم حسابداری دو طرفه در نظر گرفته می‌شود.
معادله حسابداری تضمین می‌کند که ترازنامه متعادل باقی می‌ماند؛ یعنی هر ورودی که در سمت بدهکار انجام می‌شود یک ورودی مربوطه در سمت دیگر دارد. به معادله حسابداری، معادله اساسی حسابداری یا معادله ترازنامه نیز می‌گویند.
حتما بخوانید: حسابداری مالیاتی چیست؟ 8 عنوان مهم برای کسب‌وکارها!
نکات کلیدی
- معادله حسابداری به عنوان پایه و اساس سیستم حسابداری دوطرفه در نظر گرفته می‌شود.
- فرمول حسابداری در تراز شرکت نشان می‌دهد که کل دارایی‌های یک شرکت برابر با مجموع بدهی‌های شرکت و حقوق صاحبان سهام است.
- دارایی‌ها نشان دهنده منابع ارزشمندی است که توسط شرکت کنترل می‌شود و بدهی‌ها نشان دهنده تعهدات آنهاست.
- بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان دهنده نحوه تامین مالی دارایی‌های یک شرکت است.
- تامین مالی از طریق بدهی، به عنوان یک بدهی نشان داده می‌شود، در حالی که تامین مالی از طریق انتشار سهام، در حقوق صاحبان سهام ظاهر می‌شود.
فرمول حسابداری چیست؟
اگر بخواهیم به این سوال که معادله حسابداری چیست؟ پاسخ دهیم، ابتدا باید در مورد موقعیت مالی صحبت کنیم. موقعیت مالی هر کسب‌وکار، چه کوچک و چه بزرگ، بر اساس دو جزء کلیدی ترازنامه است: دارایی‌ها و بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام که به عنوان بخش سوم ترازنامه در نظر گرفته خواهد شد و معادله حسابداری نمایشی از چگونگی ارتباط این سه جزء مهم با یکدیگر است.
دارایی‌ها نشان دهنده منابع ارزشمندی هستند که توسط شرکت کنترل می‌شوند، در حالی که بدهی‌ها نشان دهنده تعهدات آن هستند. بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان دهنده نحوه تامین مالی دارایی‌های یک شرکت است که اگر از طریق بدهی تامین مالی شود، به عنوان بدهی نشان داده خواهد شد، اما اگر از طریق انتشار سهام برای سرمایه‌گذاران تامین شود، در حقوق صاحبان سهام نشان داده خواهد شد.
حتما بخوانید: حسابداری تولیدی | راهنمای جامع مدیریت هزینه و بهای تمام‌شده
معادله حسابداری به شرکت‌ها کمک می کند تا از دقیق بودن حساب‌های شرکت مطمئن شوند. در اصل این سوال به وجود می‌آید که نام دیگر معادله حسابداری چیست؟ نام دیگر معادله حسابداری، همان فرمول حسابداری است که هر دو به یک مفهوم می‌باشند.
شماران سیستم با ارائه نرم افزار ERP به شما کمک می کند تا نگاهی جامع به کسب و کارتان داشته باشید. نرم‌افزار ERP شُماران سیستم، منجر به صرفه جویی در زمان و بهره وری بهتر خواهد شد.
اجزای معادله حسابداری را تعریف کنید
معادلات حسابداری از سه بخش تشکیل می‌شود که در این بخش می‌خواهیم به بررسی آنها بپردازیم. با توجه به اینکه حسابداری یک بخش مهم در سازمان های بزرگ یا کوچک است، یک حسابدار باید بداند در فرمول حسابداری، چه اجزا و عناصری باید مورد ثبت، نگهداری و تجزیه و تحلیل قرار گیرند. اجزای معادله حسابداری عبارتند از:
دارایی‌ها
دارایی هر چیزی با ارزش اقتصادی است که شرکت کنترل می‌کند و می‌تواند در حال حاضر یا در آینده برای کسب‌وکار مفید باشد. آنها شامل دارایی‌های ثابت مانند ماشین‌آلات و ساختمان‌ها هستند یا ممکن است شامل دارایی‌های مالی مانند سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق قرضه باشند.
حتما بخوانید: 5 نقش کلیدی حسابداری مدیریت در تصمیم‌گیری مالی برای مدیران
- دارایی‌ها شامل وجه نقد، معادل‌های نقدی یا دارایی‌های نقدی است که ممکن است شامل اسناد خزانه و گواهی سپرده باشد.
- حساب‌های دریافتنی، مبالغی را که مشتریان برای فروش محصولات به شرکت بدهکار هستند را فهرست می‌کند، بنابراین موجودی نیز یک دارایی محسوب می‌شود.
- عمده‌ترین و اغلب بزرگترین دارایی با ارزش اکثر شرکت‌ها ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و اموال آن شرکت است. اینها دارایی‌های ثابتی هستند که معمولاً برای چندین سال نگهداری می‌شوند.
بدهی‌ها
بدهی‌های یک شرکت شامل تمام بدهی‌هایی است که متحمل شده است. اینها ممکن است شامل وام‌ها، حساب‌های پرداختنی، وام مسکن، درآمدهای معوق، صدور اوراق قرضه، ضمانت نامه‌ها و هزینه‌های تعهدی باشد.
- بدهی مبلغی است که شرکت باید برای ادامه فعالیت‌های شرکت پرداخت کند.
- بدهی ممکن است شامل وام بلند مدت باشد یا صورت حسابی که باید پرداخت شود.
- هزینه شامل اجاره؛ مالیات، آب و برق، حقوق و دستمزد و سود سهام قابل پرداخت می‌باشد.
حقوق صاحبان سهام
حقوق صاحبان سهام، سومین بخش در ترازنامه است که از کل دارایی‌های شرکت منهای کل بدهی‌های آن بدست می‌آید. یک شرکت در صورت انحلال تمام دارایی‌های خود و پرداخت تمام بدهی‌های خود، مبلغی که باقی می‌ماند را بین سهامداران توزیع خواهد کرد. علاوه بر اینها، سود انباشته بخشی از حقوق صاحبان سهام است.
حتما بخوانید: بهترین نرم افزار حسابداری 2025 | راهنمای جامع انتخاب و خرید
این عدد مجموع سودی است که به عنوان سود سهام به سهامداران پرداخت نشده است. سود انباشته را می‌توانید به عنوان پس‌انداز در نظر بگیرید، زیرا نشان دهنده کلی سودهایی است که پس‌انداز شده و برای استفاده در آینده کنار گذاشته شده است.
فرمول حسابداری
فرمول معادله حسابداری که پایه و اساس حسابداری دو طرفه را تنظیم می‌کند، باعث برجسته شدن ساختار ترازنامه می‌شود. حسابداری دوطرفه سیستمی است که در آن هر معامله بر دو طرف حسابداری تاثیر گذار است و برای تغییر در یک حساب دارایی، باید تغییر مساوی در حساب بدهی یا حقوق صاحبان سهام وجود داشته باشد. فرمول معادله حسابداری به صورت زیر می‌باشد:
(Assets) E (Equity) + L (Liabilities) = A
دارایی ها = بدهی‌ها + حقوق سهامداران
حساب T (حساب تی) در فرمول حسابداری
حساب T (حساب تی) یک نمایش بصری ساده از حساب‌های دفتر کل در حسابداری دوطرفه است. این روش به شکل حرف T انگلیسی طراحی شده است و به حسابداران کمک می‌کند تا بدهکار (Debit) و بستانکار (Credit) را به‌وضوح مشاهده و ثبت کنند.
ساختار حساب T
حساب T شامل دو بخش اصلی است:
- سمت راست (بدهکار – Debit)
- سمت چپ (بستانکار – Credit)
نکته: در ترازنامه یا حساب T، سمت راست نشان‌دهنده بدهکار و سمت چپ نشان‌دهنده بستانکار است. بنابراین، حساب‌هایی که ماهیت بدهکار دارند در بخش راست ترازنامه ثبت می‌شوند، در حالی که حساب‌های دارای ماهیت بستانکار در سمت چپ آن قرار می‌گیرند.
درک ماهیت حساب‌ها یکی از اصول اساسی حسابداری است که هر حسابدار باید آن را به‌خوبی فرا بگیرد و در ذهن خود نهادینه کند. این مفاهیم به عنوان پایه‌های اصلی روابط بین حساب‌ها عمل می‌کنند. اگر به‌تازگی با ماهیت حساب‌ها آشنا شده‌اید، حتماً باید آنها را حفظ کرده و به طور مداوم مرور کنید تا به یک دانش تثبیت‌شده تبدیل شوند.
حسابداری دو طرفه چیست؟
معادله حسابداری بیان مختصری از نمایش پیچیده، گسترده و چند موردی ترازنامه است. در یک شرکتی که حساب‌های دقیقی دارد، هر تراکنش تجاری حداقل در دو حساب آن نمایش داده می‌شود؛ به عنوان مثال، اگر یک تجارت از بانک وام بگیرد، پول قرض گرفته شده در ترازنامه آن هم به عنوان افزایش دارایی شرکت و هم افزایش بدهی، منعکس خواهد شد.
اگر یک تجارت مواد خام را خریداری کند و به صورت نقدی پرداخت نماید، منجر به افزایش موجودی شرکت و کاهش سرمایه نقدی می‌شود. از آنجایی که هر معامله‌ای که توسط یک شرکت انجام می‌شود دو یا چند حساب را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سیستم حسابداری به عنوان سیستم دوطرفه یا دو ورودی شناخته خواهد شد.
جدول تعیین ماهیت بدهکار (Debit) و بستانکار (Credit):
| شماره تراکنش | شرح تراکنش | حساب بدهکار | حساب بستانکار |
|---|---|---|---|
| 1 | خرید نقدی تجهیزات | تجهیزات (دارایی) | نقد (دارایی) |
| 2 | دریافت وجه از مشتری | نقد (دارایی) | حساب‌های دریافتنی (دارایی) |
| 3 | پرداخت اجاره | هزینه اجاره (هزینه) | نقد (دارایی) |
| 4 | خرید کالا به‌صورت نسیه | موجودی کالا (دارایی) | حساب‌های پرداختنی (بدهی) |
| 5 | فروش کالا به‌صورت نقدی | نقد (دارایی) | درآمد فروش (درآمد) |
| 6 | پرداخت حقوق کارکنان | هزینه حقوق (هزینه) | نقد (دارایی) |
| 7 | سرمایه‌گذاری مالک در شرکت | نقد (دارایی) | سرمایه مالک (حقوق مالکانه) |
| 8 | دریافت وام از بانک | نقد (دارایی) | وام پرداختنی (بدهی) |
| 9 | پرداخت بهره وام | هزینه بهره (هزینه) | نقد (دارایی) |
| 10 | برگشت دادن کالای خریداری‌شده به تأمین‌کننده | حساب‌های پرداختنی (بدهی) | موجودی کالا (دارایی) |
این جدول نشان می‌دهد که در هر تراکنش، یک حساب بدهکار و یک حساب بستانکار می‌شود. در حسابداری دوطرفه، همیشه مجموع بدهکارها با مجموع بستانکارها برابر است.
محدودیت های معادله حسابداری
اگرچه ترازنامه همیشه متعادل است، اما معادله حسابداری نمی‌تواند به سرمایه‌گذاران بگوید که یک شرکت چقدر خوب عمل می‌کند. سرمایه‌گذاران باید اعداد و ارقام را تفسیر کنند و خودشان تصمیم بگیرند که آیا شرکت دارای بدهی‌های بسیار زیاد یا کم می‌باشد یا خیر؛ همچنین کافی یا عدم کافی بودن دارایی‌های سازمان را مشخص خواهد کرد.
چرا معادله حسابداری مهم است؟
معادله حسابداری رابطه بین سه جزء ترازنامه را نشان می‌دهد: دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام. اگر همه چیز برابر باشد، ارزش ویژه شرکت با افزایش دارایی‌های آن افزایش می‌یابد و بالعکس. اضافه کردن بدهی‌ها باعث کاهش حقوق صاحبان سهام می شود در حالی که کاهش بدهی‌ها – مانند پرداخت بدهی – باعث افزایش حقوق صاحبان سهام می‌شود. این مفاهیم اساسی برای روش‌های مدرن حسابداری ضروری هستند.
سخن پایانی …
در این مقاله با مفهوم معادله حسابداری و فرمول حسابداری و علت اهمیت آن در سازمان‌ها آشنا شدیم. برای پیشرفت روزافزون سازمان خود، پیشنهاد می‌شود که از نرم‌افزارهای اتوماسیون اداری استفاده نمایید و به دنبال اتوماسیون سازی فرایندهای سازمان خود باشد. در این زمینه تیم شُماران سیستم در کنار شما خواهد بود.
شُماران سیستم با سابقه‌ای نزدیک به چهاردهه در زمینه طراحی نرم‌افزارهای مالی و اداری، به شما کمک می‌کند تا با پیاده‌سازی برخی از نرم‌افزارهای مورد نیاز، به بهبود عملکرد سازمان‌تان کمک کنید. مواردی که در این مطلب بررسی کردیم شامل موارد زیر بودند:
- فرمول حسابداری چیست؟
- معادله حسابداری چیست؟
- نام دیگر معادله حسابداری چیست؟
- معادله حسابداری را تعریف کنید
- مثال معادله حسابداری
- معادلات حسابداری
- معادله اصلی حسابداری چیست
معادله یا فرمول حسابداری چیست؟
فرمول حسابداری، بیان می‌کند که کل دارایی یک شرکت برابر با مجموع بدهی‌های آن و حقوق صاحبان سهام است. این رابطه مستقیم بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، به عنوان پایه و اساس سیستم حسابداری دوطرفه در نظر گرفته می‌شود.
حتما بخوانید: برات چیست؟ انواع، کاربردها و 10 نکته کلیدی
نام دیگر معادله حسابداری چیست؟
معادله حسابداری (Accounting Equation) که نام دیگر آن معادله ترازنامه یا معادله اساسی حسابداری است، پایه همه معادلات حسابداری است و توسط اطلاعات موجود در ترازنامه سازمان پشتیبانی می‌شود. این معادله تضمین می‌کند که ترازنامه متعادل باقی بماند، به این معنی که هر ورودی در سمتی از معادله، ورودی دیگری در سمت دیگر معادله نیز دارد.
ممنون که با ما همراه بودید! اگر سوال یا نظری دارید، خوشحال می‌شویم آن را در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید. نظرات و پرسش‌های شما برای ما بسیار ارزشمند است و باعث ایجاد گفت‌وگویی مفید می‌شود. منتظر شنیدن نظرات شما هستیم! 🙏😊
