تأمین منابع از الزامات هر سیستمی است که شامل مواد، نیروی کار، ماشین‌آلات، قالب و سایر سیستم‌های پشتیبان است که نقش اساسی و حیاتی را برای تولید ایفا می‌کنند. عملیات فنی مهندسی به‌عنوان یکی از سیستم‌های پشتیبان از بخش‌های اصلی و جدایی‌ناپذیر تولید شناخته می‌شود و به سبب تأثیر مستقیم بر کارایی خط تولید، حساس و کارایی آن مهم بوده و کنترل این عملیات بدون داشتن نرم افزار امکان‌پذیر نیست. وجود یک نرم افزار جامع و یکپارچه با تمام عملیات سازمان به ویژه عملیات مهندسی به منظور نگهداری بهینه سیستم، منتج به ارائه تصوری واقعی و به‌روز از وضعیت تجهیزات و در ارتباط همه‌جانبه به سایر بخش‌ها می‌شود.
ضرورت استفاده از نرم افزار مهندسی یکپارچه چیست؟
اطلاعات حاصل از عملیات فنی و مهندسی، تأثیر چشمگیری بر شاخص‌های عملکردی سازمان دارند. این نرم‌افزارها به ما کمک می‌کنند تا به طور واقعی و به‌روز از وضعیت تجهیزات و در ارتباط با سایر بخش‌ها مطلع شویم و برای تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر از اطلاعات استفاده کنیم.
به صورت نمونه عملیات نگهداری و تعمیرات شامل شناسایی کار، برنامه‌ریزی، زمان‌بندی و اجرا است، وجود یک نرم افزار یکپارچه مهندسی سبب می‌شود که اطلاعات بدست آمده قابل پردازش گردد و می‌توان با تحلیل آن، برنامه‌ریزی و پیش‌بینی برای اقدامات آتی را انجام داد و بر همین اساس تمام فعالیت‌ها در جهت رفع توقفات ناگهانی صورت نمی‌گیرد.
عملیات اضطراری و اورژانسی هزینه‌های توقفات و صدمات ناشی از آن را در پی خواهد داشت، میزان توقفات اضطراری می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری به همراه داشته که برای افزایش کارایی سیستم باید نگاه اضطراری و اورژانسی به نگاه کنترلی، پیشگیرانه، پیش‌گویانه تبدیل گردد که لازمه آن استفاده از یک نرم افزار جامع در بستری یکپارچه است.
وجود یک نرم افزار جامع و یکپارچه سبب می‌شود که اطلاعات کسب‌شده واقعی‌تر و با در نظر گرفتن همه جوانب یک فعالیت امکان تصمیم‌گیری دقیق‌تر را در اختیار مدیران قرار دهد.
الزامات چهارگانه برای پیاده‌سازی نرم افزارهای مهندسی در بستر یکپارچه
تأثیر واحد فنی مهندسی در سودآوری سازمان
یکی از اقلام تأثیرگذار در بهای تمام‌شده هزینه‌های سربار سازمان است که می‌توان به هزینه‌های غیرمستقیم تولید، استهلاک، نگهداری و تعمیرات، سایر عملیات فنی و مهندسی و غیره اشاره کرد، در این بین هزینه‌های مربوط به عملیات فنی و مهندسی سهم عمده‌ای به خود اختصاص می‌دهد که با تحلیل این هزینه‌ها، کاهش بهای تمام‌شده و افزایش سودآوری در سازمان رخ خواهد داد.
بهره‌گیری یکنواخت واحدهای سازمان از فناوری اطلاعات
اطلاعات درون هر سیستمی دانش و آگاهی آن سیستم را تشکیل می‌دهد، فقر و ضعف اطلاعات سبب می‌شود که مدیریت نتواند نقاط قوت و ضعف وضعیت گذشته و موجود سازمان را درست و کامل بشناسد و درنتیجه مدیریت تصویر درست و کاملی از آینده نداشته و نمی‌تواند هدف‌گذاری صحیح برای سازمان انجام دهد و از منابع سازمان استفاده بهینه کند.
یکپارچگی بین واحدهای سازمان
مدیریت امروز در مواجهه با افزایش حجم و پیچیدگی تصمیم‌گیری‌ها دریافته است که سیستم‌های جزیره‌ای و پراکنده قادر به تأمین اطلاعات موردنیاز در زمان مناسب برای تصمیم‌گیری درست نیست. عدم یکپارچگی بین واحدهای مالی، انبار، برنامه‌ریزی تأمین و تدارکات تولید و با سایر بخش‌های سازمان مخصوصاً واحدهای فنی، مهندسی به‌عنوان واحدهای پشتیبان، سازمان را از اهداف کلان خود دور می‌سازد و هر بخش در تلاش برای ایجاد وضعیت بهینه در همان واحد است، در این وضعیت اهداف کلی و کلان سازمان کم‌رنگ شده و مدیران ارشد و اجرایی نمی‌توانند گزارش‌های یکسانی از عملکرد وظایف متعدد خود را به‌طور یکجا و مرتبط با هم تجزیه‌وتحلیل کنند، در جزایر اطلاعاتی تلاش به منظور کسب بهترین نتایج به صورت مستقل صورت می‌گیرد و تلاش به منظور حذف تعارض‌ها با اهداف کلان سازمان اهمیتی صورت نمی‌گیرد.
داشبورد مدیریت برای تبدیل دیتا به اطلاعات تحلیلی
مدیران با انبوهی از داده‌ها و سوابق اطلاعاتی روبرو هستند که به دلیل حجم محدود پردازش‌های دستی تأثیر چندانی بر تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، کنترل و هدایت صحیح و مطلوب در سازمان ندارد، مدیران همواره به دنبال اضافه نمودن تفسیر و تحلیل به داده‌ها هستند که به‌صورت مرتبط با یکدیگر منجر به درک بهتر مفهوم شود، همواره یکی از نارسایی‌های اساسی نبود یک سامانه پردازش اطلاعات برای ایجاد ارزش‌افزوده از دارایی‌های فکری و دانش‌محور است که نقش این سامانه پردازش اطلاعات را داشبورد مدیریتی به خوبی می‌تواند ایفا کند.
اهداف سازمان در استفاده از نرم افزار مهندسی:
- اطمینان از صحت عملیات کارخانه (کیفیت تولیدات، قابلیت اطمینان، در دسترس بودن ماشین‌آلات)
- اطمینان از ایمنی فعالیت‌ها و عملیات
- اطمینان از اثربخشی در هزینه‌ها
- اطمینان از کارایی منابع (ماشین‌آلات و نیروی انسانی و …)
- کاهش عملیات اضطراری به منظور کاهش توقفات تولید
- افزایش اطمینان از کیفیت محصول نهایی
- افزایش اطمینان از عملکرد دستگاه
- استفاده از حداکثر عمر مفید تجهیزات
- يكپارچگي در تمامی فرايندهاي مالی و مدیریت، اداری، تولید و فرایندهای پشتیبان تولید
- بهینه‌سازی فرایندهای سازمان به‌منظور جلوگیری از دوباره‌کاری و حذف عملیات موازی
- ایجاد سازوکار گردش و نظارت آماری فرایندها
- ایجاد سازوکار جمع‌آوری مکانیزه اطلاعات
- کاهش خطر و ریسک ناشی از فعالیت سیستم
- تأمین تجهیزات پایا و ماندگار و باکیفیت
- محدود کردن زیان‌های ناشی از فعالیت تجهیزات خراب
- کاهش تأثیرات عملیات پشتیبانی مهندسی در توقفات تولید
راهکار جهانی
بهره‌گیری از نرم افزار یکپارچه، راهکار جهانی شرکت‌های بزرگ دنیا است. امروزه سازمان‌ها با شتاب زیادی در جهت کاربرد همه‌جانبه فناوری اطلاعات در همه امور و فعالیت‌های سازمان حرکت می‌کنند. سازمان‌ها با پذیرش فناوری اطلاعات به‌عنوان یک استراتژی می‌توانند به مشکلات و نارسایی‌های سازمانی غلبه کرده و از رقبا پیشی بگیرند، بهره‌برداری از سیستم‌های توسعه‌یافته فناوری اطلاعات یکی از مهم‌ترین مزیتهای سازمان‌های پیشرفته و یکی از عوامل مهم موفقیت آنها در عرصه جهانی است.
برای یکپارچه‌سازی اطلاعات علاوه برداشتن نگرش یکپارچه سازمانی، نیاز به ایجاد یک بستر اطلاعات مدیریت به‌صورت جامع و یکپارچه است که تمامی سیستم‌های اطلاعاتی بر روی این بستر قرارگرفته و در آینده نیز سیستم‌های جدید به آن ملحق گردد، در این صورت کلیه اطلاعات می‌توانند با هم تعامل چندجانبه داشته باشند، گردآوری اطلاعات از دپارتمان‌ها و حوزه‌های مختلف در یک بستر اطلاعاتی انجام می‌شود و گزارش‌هایی ارائه شده می‌تواند جوابگوی تمامی نیازهای بخش‌های متفاوت یک سازمان باشد.
نرم افزارهای مهندسی موجود در بازار
اغلب نرم افزارهای مهندسی موجود در بازار به منظور پاسخگویی به عملیات مالی و اداری ایجاد شده‌اند و عموماً در حوزه‌های حسابداری، خزانه‌داری، حقوق و دستمزد را پوشش می‌دهند. بخش کوچکی از نرم افزارهای موجود مربوط به نرم افزارهای مهندسی است که بخشی از نیاز نگهداری و تعمیرات، کنترل کیفی و تولید را پاسخگو هستند ولی هیچ ارتباط یکپارچه‌ای با نرم افزارهای مالی و اداری ندارند، در برخی نرم افزارها تا حدودی سعی شده است برخی از این حوزه‌های سیستم‌های مهندسی مانند نگهداری و تعمیرات را در بستر ارتباطی با سایر سیستم‌های اصلی قرار دهند ولی این به معنای یکپارچگی بین همه سیستم‌ها نبوده و تنها بخشی از سیستم‌ها را با این راهکار به‌صورت لینک به یکدیگر مرتبط نموده‌اند که تا حدودی نیازهای گزارشی مدیران را برآورده می‌سازد ولی همچنان ضعف اطلاعات یکپارچه در سازمان وجود دارد.
نرم افزار مهندسی شماران سیستم
در نرم افزار جامع و یکپارچه شماران سیستم عملیات اصلی و پشتیبان در یک بستر یکپارچه فراهم شده است. این یکپارچگی منجر به بهره‌وری بیشتر از منابع سازمان می‌شود،این بستر مانند یک ظرف شیشه‌ای پر از آب عمل می‌کند که با انداختن یک قطره رنگی تمام محتوای ظرف به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و از هر زاویه‌ای به ظرف نگاه شود طیف رنگ ثابتی دیده می‌شود،با استفاده از این راه‌حل یکپارچه، داده‌ها در بخش‌های مختلف سازمان به اشتراک گذاشته، اطلاعات کامل‌تر و دقیق‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این صورت دیتا فقط در یک واحد محبوس نمی‌شود. تمرکز و هوشمندی در برنامه‌ریزی، کاهش توقفات اضطراری، ارائه خدمات و سرویس در زمان مناسب صورت می‌گیرد و تجزیه‌وتحلیل سریع‌تر انجام می‌شود.
در این نرم افزار، عملیات کاملاً به هم مرتبط بوده، مواد اولیه بر اساس طرح کنترلی تدوین‌شده در واحد کنترل کیفی، ارزیابی و وارد انبار می‌شود، تولید بر اساس مستندات و مدارک مهندسی اقدام به تولید محصول می‌کند،کنترل کیفی، کنترل حین فرایند و محصول را منطبق برای مشخصه‌های کنترلی محصول و فرایند انجام می‌دهد، بر اساس مدارک و مستندات واحد تضمین کیفیت شاخص‌های کنترلی محصول جهت تضمین کیفیت محصول ارزیابی و سپس محصول در انبار رسید می‌شود.
واحد نگهداری، تعمیرات بر اساس الزامات فنی درج‌شده در مستندات و شناسنامه تجهیزات، عملیات بازدید و تعمیر را برنامه‌ریزی می‌کند، برنامه‌ریزی تولید بر اساس ساختار محصول طراحی‌شده توسط واحد مهندسی و منطبق با استانداردهای ساختار محصول، زمان‌های در دسترس طبق تقویم کاری و همچنین توقفات برنامه‌ریزی‌شده اقدام به برنامه‌ریزی تولید می‌کند، همه این فرایندها در یک بستر کاملاً یکپارچه قرار گرفته است، در بخش بعدی به امکانات هرکدام از این زیرسیستم‌ها اشاره‌ای می‌شود:
طرح تکوین
تصمیم به تولید یک محصول جدید یا طرح تکوین نیازمند کنترل و شناخت فرآیند ساخت و شرح موقعیت‌ها و تجزیه‌وتحلیل آن است. نرم افزار طرح تکوین شماران با فرآیند امکان‌سنجی ساخت محصول شروع و با تعیین منابع موردنیاز و چگونگی تولید یک محصول ادامه می‌یابد و پس از تایید نتیجه امکان‌سنجی و ساخت نمونه اولیه به پایان می‌رسد. در این نرم افزار چک‌لیست‌های ضروری برای تایید یا رد سفارشات دریافتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- مدارک امکان‌سنجی و اقدامات قبل از ساخت نمونه اولیه/ تولید یک روز خط یا علل رد سفارش
- تعریف امکان‌سنجی ساخت (مواد، نقشه، مستندات و مدارک، طرح کیفی و …)
- پیش بنی ظرفیت سنجی‌های تولید، تجهیزات و انبارش
ساختار محصول
ساختار محصول مبتنی بر اطلاعات مهندسی و ساخت، استانداردهای تولید را مشخص می‌کند. توليد واقعی و مقايسه آن با استانداردهای مهندسی ساخت وضعيت کالاهای نیم‌ساخته و ساخته‌شده بررسی عملکرد تولید را امکان‌پذیر می‌کند. اين نرم افزار از طریق مقایسه میزان مصرف مواد BOM، نمودار فرایند جریان FPC و نمودار فرایند عملیات OPC و عملیات واقعی تولید کنترل‌های موردنظر مدیریت را در بخش تولید فراهم می‌نماید.
- تعیین استانداردهای تولید به‌صورت مرحله‌ای
- ثبت فرمول‌های ساخت مشتمل بر BOM، زمان‌سنجی نیروی کار و کارکرد ماشین‌آلات
- FPCبه تفکیک پروژه، محصول و رسم نمودار FPCبه‌صورت قابل‌رؤیت
- تعریف درخت محصول به تفکیک مواد و اجزا هر محصول
- رسم اتوماتیک درخت محصول بر اساس فرمول ساخت (BOM) نمایش آن به‌صورت شماتیک
کالیبراسیون
نرم افزار کالیبراسیون شماران به‌منظور کنترل صحت و دقت عوامل مؤثر و قابل‌سنجش در دستگاه‌های آزمون و تجهیزات و ابزارهای اندازه‌گیری کاربرد دارد. دستگاه‌ها و ابزار اندازه‌گيري بايد به‌طور دوره‌اي كاليبره شده تا کالیبراسیون بر کیفیت عملیات تولید تأثیرگذار باشد. نگهداری اطلاعات دستگاه‌های کالیبره شده، اعلام هشدار و فراخوان پس از پایان زمان اعتبار کالیبره شدن، ثبت نتایج و صدور گواهي كاليبراسيون در این نرم افزار در نظر گرفته‌شده است.
- مشخصات تجهیزات مرجع به تفکیک سازنده، پارامترهای اندازه‌گیری
- درخواست و اعلام نتایج کالیبراسیون، محل انجام و شماره شناسایی
- دستگاه‌ها و ابزارها بر اساس تاریخ انقضا وضعیت کالیبراسیون
- سابقه کالیبراسیون واحد درخواست‌کننده، انجام دهنده، تأییدکننده و نتیجه کالیبراسیون
- برنامه‌ریزی ماهانه و سالانه کالیبراسیون
مدیریت مدارک و مستندات
مدارک و مستندات فنی و مهندسی بخشی از دارایی‌ها و دانش سازمان محسوب می‌شود. اين اسناد در صورت نياز می‌بایست با سرعت در دسترس قرار گیرد. نرم افزار مدیریت مدارک و مستندات شماران، ابزاری جهت مديريت الکترونيکي اسناد، تصاوير، جداول و کليه مدارک کاغذي و فايل‌هاي الکترونيکي در حوزه سیستمی است که با توجه به سطوح دسترسي‌های مختلف به کاربران امکان تهیه، تایید، بازبيني، ذخيره‌سازي، بازيابي و به اشتراک گذاشتن مدارک و مستندات را مي‌دهد. در این نرم افزار امنيت اطلاعات با ويرايش‌هاي متفاوت يک سند و يا مدرک محفوظ می‌ماند.
- گروه و نوع مدارک و مستندات
- گردش فرایند تایید و تصویب تغییرات
- آرشیو الکترونیکی مدارک
- سوابق توزیع و بازنگری مدارک
- وضعیت مدارک درخواست شده برای بازنگری
نگهداری و تعمیرات (نت)
نرم افزار نگهداری و تعمیرات با استفاده از مدل برنامه‌ریزی برای بازدیدها و تعمیرات به‌صورت پیشگیرانه و اضطراری نرم افزار مناسبی برای استفاده بهینه و مداوم دستگاه‌ها فراهم می‌سازد. سازمان‌ها می‌توانند با به‌کارگیری این نرم افزار قبل از وقوع خرابی و توقفات ناشی از آن نسبت به تعمیرات اقدام نمایند این امر سبب تحویل به‌موقع سفارشات و کاهش توقفات تولیدی خواهد شد.
- برنامه‌ریزی ماهانه و سالانه نگهداری دستگاه
- شاخص‌های کلیدی عملکرد دستگاه‌ها MTTR-MTBF
- انجام بازدید و تعمیر ماشین‌آلات / ابزارها/ قالب‌ها بر اساس برنامه توسط تیم‌های تخصصی
- برنامه‌ریزی نگهداری تعمیرات پیشگیرانه (PM) و فرایند تعمیرات اضطراری (EM)
- نگهداری و تعمیرات به تفکیک علت و سوابق آنها و برنامه‌ریزی قطعات موردنیاز
مدیریت ماشین، قالب و ابزار
دستگاه‌ها شامل ماشین‌آلات، ابزارها و قالب‌ها از منابع مهم تولیدی هر سازمان محسوب می‌شوند. پایش اطلاعات این دستگاه‌ها سبب افزایش بهره‌وری منابع سازمان می‌شود. عمر مفید و ظرفیت باقیمانده دستگاه‌ها به‌منظور استفاده در برنامه‌ریزی تولید و برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات و یا جایگزینی آنها با دستگاه‌های جدید، از امکانات منحصربه‌فرد نرم افزار شماران است.
- تصمیم‌گیری کارآمد با کمک شاخص‌های کلیدی عملکرد دستگاه‌ها MTTR-MTBF-OEE
- برنامه تعمیرات و بازدیدها با زمان‌بندی روی ماشین/ ابزار/ قالب
- کاردکس ماشین/ ابزار/ قالب به تفکیک کالا، سفارش و ردیابی
- تولید دستگاه‌ها بر اساس سفارش و ردیابی با احتساب شیفت و علت توقفات
- قالب‌های فعال و باقیمانده ظرفیت قالب‌ها و تعداد ضرب تولیدی
برنامه‌ریزی تولید
برنامه‌ریزی دائمی تولید سبب ایجاد انضباط، عدم انباشت کالای غیرضروری و اختصاص صحیح منابع تولیدی به محصولات و سفارشات با اولویت اصلی سازمان می‌گردد. برنامه‌ریزی تولید شماران برای افزایش بهره‌وری خطوط تولید و کاهش بهای تمام‌شده امری اجتناب‌ناپذیر است. این نرم افزار گلوگاه‌های تولید را شناسایی می‌کند.
- برنامه‌ریزی با روش‌های تولید انبوه، سفارش کاری و تولید پروژه‌ای
- محاسبات پیچیده و خودکار برنامه‌ریزی تولید و تنظیم برنامه زمانی تولید هر قطعه بر روی هر دستگاه
- اولویت‌بندی سفارشات تولیدی و تعیین زمان تحویل هر یک پس از تنظیم برنامه تولید
- برنامه‌ریزی ظرفیت‌های تولیدی ماشین‌آلات و کنترل ظرفیت‌های خالی
- برنامه‌ریزی ماشین‌آلات با در نظر گرفتن قالب‌ها، مواد، نیروی انسانی و برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات
- برنامه تأمین مواد به توجه به زمان تأمین Lead Timeو بر مبنای برنامه کاری تولید
کنترل کیفی
کنترل مواد و قطعات ورودی به سازمان و تایید محموله‌ها قبل از شروع به تولید سبب افزایش کیفیت محصولات و کاهش ضایعات می‌شود. نمونه‌گیری حین فرایند تولید و محصولات نهایی، بازرسی نمونه‌ها و تعمیم نتایج و تصمیم‌گیری در خصوص خروجی‌های تولید یکی دیگر از وظایف نرم افزار کنترل کیفی است. نرم افزار کنترل کیفی شماران در جهت هدف افزایش کیفیت محصولات و ارزیابی تأمین‌کنندگان با توجه به مستندات بازرسی به شمار می‌آید.
- ثبت مشخصه‌های کنترلی مواد وارده و حین فرآیند تولیدی
- کنترل کالاهای وارده بر اساس روش‌های متنوع و پارامترهای قابل‌تعریف
- تعیین کلاس‌های کیفی و اعلام نتایج بر اساس کنترل کیفی
- کنترل کیفی کالای تولیدی به تفکیک بازرس و کالا
- کنترل کیفی کالای وارده به تفکیک قرارداد و تأمین‌کننده
