مالیات بر ارزش افزوده (VAT) مالیات بر مصرفی است که به طور مکرر از یک محصول در هر نقطه فروش که ارزش افزوده شده است، اخذ می شود. یعنی زمانی که یک تولیدکننده مواد خام محصولی را به یک کارخانه می‌فروشد، زمانی که کارخانه محصول نهایی را به یک عمده فروش می‌فروشد، زمانی که عمده فروش آن را به یک خرده فروش می‌فروشد و در نهایت وقتی خرده فروش آن را به یک مشتری می‌فروشد، مالیات اضافه می‌شود. در مصرف کننده ای که از آن استفاده خواهد کرد، این ارزش افزوده شده را پرداخت می کند.
در نهایت، مصرف کننده خرده فروشی مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت می کند. خریدار در هر مرحله از تولید محصول، مالیات بر ارزش افزوده را توسط خریدار بعدی در زنجیره، بازپرداخت می کند. مالیات بر ارزش افزوده معمولاً در کشورهای مختلف جهان استفاده می شود. البته برخی از کشور ها مانند ایالات متحده از سیستم مالیات بر ارزش افزوده استفاده نمی کند. در اینجا قصد دارید تا مثال هایی از مالیات بر ارزش افزوده در محیط زندگی را بررسی کنیم.
مالیات بر ارزش افزوده معمولاً به عنوان درصدی از هزینه کل بیان می شود. به عنوان مثال، اگر یک محصول 100 هزار تومان قیمت داشته باشد و 9٪ مالیات بر ارزش افزوده وجود داشته باشد، مصرف کننده 109 هزار تومان به تاجر می پردازد. تاجر 100 هزار تومان نگه می دارد و 9 هزار تومان به حساب دولت واریز می کند.
مرور کلی:
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT) در هر مرحله از تولید محصول از فروش مواد اولیه تا خرید نهایی آن توسط مصرف کننده پرداخت می شود.
- هر ارزیابی برای بازپرداخت خریدار قبلی در زنجیره استفاده می شود. بنابراین، مالیات در نهایت توسط مصرف کننده پرداخت می شود.
- مخالفان می گویند این نوع مالیات، برای مصرف کنندگان کم درآمد ناعادلانه است که باید نسبت به مصرف کنندگان ثروتمندتر نسبت بیشتری از درآمد خود را در مالیات بر ارزش افزوده صرف کنند.
مقایسه مالیات بر ارزش افزوده با مالیات بر فروش
برای درک کلی مثال هایی از مالیات بر ارزش افزوده، ابتدا باید مقایسه ای از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر فروش داشته باشیم. سیستم مالیات بر ارزش افزوده اغلب با مالیات فروش اشتباه گرفته می شود. اما مالیات بر فروش فقط یک بار دریافت می شود، در آخرین نقطه خرید توسط مصرف کننده. بنابراین، فقط مشتری خرده فروشی آن را پرداخت می کند.
سیستم مالیات بر ارزش افزوده مبتنی بر فاکتور است و در حین تولید محصول نهایی در چندین نقطه جمع آوری می شود. هر بار که ارزش افزوده می شود، فروش انجام می شود و مالیات اخذ می شود و به دولت واریز می شود.
مثال مالیات بر ارزش افزوده
نمونه ای از 10% مالیات بر ارزش افزوده به صورت متوالی از طریق زنجیره تولید ممکن است به صورت زیر رخ دهد:
- یک تولید کننده قطعات الکترونیکی مواد خام ساخته شده از فلزات مختلف را از یک فروشنده تهیه می کند. فروشنده فلزات در این مرحله از زنجیره تولید فروشنده است. فروشنده 1000 تومان به اضافه 100 تومان مالیات بر ارزش افزوده را از سازنده دریافت می کند و سپس 10 درصد مالیات بر ارزش افزوده را به دولت ارسال می کند.
- سازنده از مواد خام برای تولید قطعات الکترونیکی استفاده می کند و سپس آنها را به قیمت 2000 تومان به اضافه 200 تومان مالیات بر ارزش افزوده به یک شرکت تولیدکننده تلفن همراه می فروشد. سازنده 100 تومان از مالیات بر ارزش افزوده را که جمع آوری کرده است به دولت می فرستد و 100 تومان دیگر را نگه می دارد و دولت آن را بابت مالیات بر ارزش افزوده ای که قبلاً به فروشنده فلزات پرداخت کرده است بازپرداخت می کند.
- این سازنده تلفن همراه با ساخت تلفن های همراه خود ارزش افزوده ای را به همراه دارد و سپس آن ها را به قیمت 3000 تومان به اضافه 300 تومان مالیات بر ارزش افزوده به یک فروشنده تلفن همراه می فروشد. 100 تومان از مالیات بر ارزش افزوده را به دولت پرداخت می کند. 200 تومان دیگر، مالیات بر ارزش افزوده ای را که به سازنده قطعات الکترونیکی پرداخت کرده است، به سازنده تلفن همراه بازپرداخت می کند.
- در نهایت، خرده فروش یک گوشی را به یک مصرف کننده به قیمت 5000 تومان به اضافه 500 تومان مالیات بر ارزش افزوده می فروشد که 200 تومان آن به دولت پرداخت می شود و مابقی آن را به عنوان بازپرداخت مالیات بر ارزش افزوده که قبلا پرداخت کرده بود، نگه می دارد.
- مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده در هر نقطه فروش در طول مسیر، 10 درصد ارزش افزوده شده توسط فروشنده را نشان می دهد.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران
در ایران نیز تقریبا بر روی تمام کالا ها مالیات بر ارزش افزوده کشیده می شود. نرخ مالیات بر ارزش افزوده کشور ایران 6 درصد می باشد که در کنار این 6 درصد، 3 درصد نیز به عنوان عوارض اخذ می گردد، در کل، خریدار نهایی 9 درصد ارزش افزوده را بر روی کالا و خدمات دریافت پرداخت می کند.
مزایای سیستم ارزش افزوده
بعد از اینکه مثال های مالیات بر ارزش افزوده را بررسی کردیم، باید بدانیم که این سیستم چه مزایایی دارد. کسانی که طرفدار مالیات بر ارزش افزوده هستند، استدلال می کنند که سیستم مالیات بر ارزش افزوده از تلاش برای اجتناب از پرداخت مالیات جلوگیری می کند. این واقعیت که مالیات بر ارزش افزوده در هر مرحله از تولید محاسبه می شود (و ثبت می شود) به تبعیت از مالیات پاداش می دهد و به عنوان یک بازدارنده برای فعالیت در بازار زیرزمینی عمل می کند.
برای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به تولید کنندگان و تامین کنندگان، آنها مسئول جمع آوری مالیات بر ارزش افزوده بر خروجی خود هستند (کالاهایی که ایجاد می کنند یا می فروشند). کسب و کارهای خرده فروشی انگیزه ای برای دریافت مالیات از مشتریان خود دارند، زیرا این تنها راه برای آنها برای دریافت اعتبار مالیات بر ارزش افزوده است که باید برای خرید کالاهای خود به صورت عمده بپردازند.
ارزش افزوده بهتر از مالیات پنهان
مالیات بر ارزش افزوده نیز مسلماً بهتر از مالیات های به اصطلاح پنهان است. مالیت پنهان، مالیات هایی هستند که مصرف کنندگان بدون آگاهی کامل، آنها پرداخت می کنند. مانند مالیات بر بنزین در ایالات متحده، این هزینه‌ها علاوه بر مالیات فروش اضافه می‌شوند، اما درج نمی‌شوند.
از آنجایی که آنها بر روی بسیاری یا بیشتر محصولات و خدمات با درصد کسانی وضع می شوند، مالیات بر ارزش افزوده تاثیر کمتری بر تصمیمات اقتصادی فردی نسبت به مالیات بر درآمد دارد. با این حال، می تواند در اقتصاد یک کشور ثبت شود. مالیات بر ارزش افزوده راهی موثر برای بهبود رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، افزایش درآمدهای مالیاتی و حذف کسری بودجه دولت در نظر گرفته می شود.
معایب مالیات بر ارزش افزوده
مخالفان مالیات بر ارزش افزوده استدلال می کنند که این مالیات به طور ناعادلانه ای بار مردم را با درآمدهای پایین تر تحمیل می کند. برخلاف مالیات بر درآمد تصاعدی مانند سیستم ایالات متحده که در آن افراد با درآمد بالاتر درصد بیشتری مالیات می پردازند، مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات ثابت است: همه مصرف کنندگان صرف نظر از درآمد، درصد یکسانی را پرداخت می کنند.
بدیهی است که 20 درصد مالیات بر ارزش افزوده در بریتانیا، برای مثال، بودجه شخصی را که درآمد کمتری دارد کاهش می دهد. در تلاش برای کاهش این نابرابری درآمد، اکثر کشورهایی که مالیات بر ارزش افزوده دارند، از جمله کانادا و بریتانیا، معافیت‌ها یا تخفیف‌هایی را برای نیازهای ضروری مانند پوشاک کودکان و خواربار ارائه می‌دهند.
