یک مودی مالیاتی بیش از هر کس دیگری از میزان دارایی خود اطلاع دارد، بنابراین اظهارنامه مالیاتی توسط مودی و همکاری وی با اداره دارایی، تشخیص و ارزیابی مالیات را آسان می کند. اظهارنامه فرم چاپی ویژه ای است که توسط وزارت اقتصاد و دارایی تهیه و در اختیار مودیان قرار می گیرد. تسلیم اظهارنامه مالیاتی از نظر قانونی وظیفه مودیان است. افراد باید با داشتن کد اقتصادی 16 رقمی اطلاعات خود را از طریق پیش ثبت نام در سامانه مالیاتی وارد کرده و نسبت به دریافت اظهارنامه اقدام کنند.
اما چگونه اظهارنامه مالیاتی ارائه کنیم؟ در این روش اشخاص حقیقی یا حقوقی باید میزان مالیات خود را بدون دخالت ممیزان و کارشناسان سازمان امور مالیاتی به نحوی که در آن تردیدی وجود نداشته باشد، به طور شفاف اعلام کنند. کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی مدارک ارسالی از سوی شخص حقیقی یا حقوقی و اطمینان از صحت مدارک ارسالی و عدم تخلف از قوانین مالیاتی، مالیات اظهار شده را می پذیرند و همان میزان پرداخت مالیات برای شخص در نظر گرفته شده است. برای مشاهده اظهارنامه مالیاتی به این مطلب مراجعه کنید.
خود اظهاری مالیاتی در واقع روشی مبتنی بر اعتماد است که در آن مودی درآمد سالانه خود را به سازمان مالیاتی اعلام می کند تا میزان مالیات مستقیمی که باید بپردازد مشخص شود.
خوداظهاری مالیاتی از سال 1380 در قانون مالیات های مستقیم مورد استفاده قرار گرفته است. با استفاده از خوداظهاری مالیاتی، حضور حسابرسان مالیاتی برای بررسی میزان درآمد و سود و زیان مودیان به حداقل می رسد. دلیل اینکه از از خود اظهاری استفاده شد، این است که به گفته کارشناسان و مشاوران مالیاتی، مودیان مالیاتی بهتر از هر فرد دیگری به اطلاعات مربوط به فعالیت های مالی خود دسترسی دارند. سامانه مودیان چیست؟
ممیزان مالیاتی پس از دریافت خوداظهاری مالیاتی، اسناد دریافتی را در سه مرحله بررسی می کنند:
- ابتدا مدارک ارسالی مؤدی را بررسی می کنند.
- سپس اسنادی را که در اختیار اشخاص ثالث یا اشخاص حقوقی خصوصی است بررسی می کنند. به عنوان مثال، اگر شما با یک شرکت تجارت کرده اید، آن شرکت موظف است در صورت نیاز مدارک مربوطه را به اداره مالیات ارائه دهد.
- در مرحله آخر اطلاعات تکمیلی را از شرکت ها و موسسات دولتی دریافت می کنند. این شرکت ها و موسسات دولتی شامل بانک ها، شهرداری ها و وزارتخانه ها هستند.
پس از بررسی اسناد و مدارک مؤدی توسط ممیز مالیاتی و نتیجه گیری ممیز مبنی بر اینکه تخلفی صورت نگرفته است، مؤدی باید مبلغ اظهار شده مالیات را پرداخت کند.
مراحل ثبت خود اظهاری مالیاتی
برای پر کردن فرم خوداظهاری مالیاتی باید مراحل زیر را طی کنید:
- به سایت سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس اینترنتی intamedia.ir مراجعه و وارد قسمت اظهارنامه الکترونیکی شوید.
- یکی از این پنج مورد را انتخاب کنید: اظهارنامه اشخاص حقیقی، اظهارنامه اشخاص حقوقی، اظهارنامه اجاره املاک، اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو، اظهارنامه ارزش افزوده.(ارزش افزوده چیست؟)
- پیش ثبت نام با وارد کردن کد ملی و شماره تلفن همراه.
- تکمیل جداول اطلاعاتی توسط مودیان حقیقی و پر کردن جداول مالی و ترازنامه برای مودیان قانونی.
- ثبت نام الکترونیکی تا پایان مهلت خوداظهاری مالیاتی و ارائه مدارک.
- تایید اطلاعات اعلامی مودیان توسط کارشناسان سازمان امور مالیاتی.
- صدور صورتحساب مالیاتی الکترونیکی و پرداخت اینترنتی آن.
انواع اظهارنامه مالیاتی
- اظهارنامه اشخاص حقوقی (شرکت ها)
- اظهارنامه اشخاص حقیقی (شغل)
- اظهارنامه مالیات بر ارث
- استشهاد مالیاتی املاک
- بیانیه مشاغل خودرو
- اعلامیه انحلال شرکت
- اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
زمان خوداظهاری اشخاص حقیقی و حقوقی
اشخاص حقیقی مشمول خوداظهاری مالیاتی باید ظرف مدت 3 ماه پس از پایان سال مالی یعنی تا 31 خرداد، اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. اشخاص حقوقی نسبت به اشخاص حقیقی فرصت بیشتری دارند و باید حداکثر تا 4 ماه پس از سال مالی یعنی تا 31 تیرماه سال بعد فرم خوداظهاری مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند.
تسلیم الکترونیکی اظهارنامه مالیاتی، تسلیم قانونی آن محسوب می شود و نیازی به ارائه نسخه چاپی آن به سازمان امور مالیاتی کشور نیست. سال مالیاتی شرکت ها در اساسنامه مشخص شده است اما لازم به ذکر است اشخاص حقوقی که سال مالی آنها تا پایان اسفند به پایان می رسد باید تا پایان شهریورماه نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی خود اقدام کنند. لازم به ذکر است در صورتی که مودیان در مهلت خوداظهاری مالیاتی اقدامات لازم را برای ثبت نام قانونی خود انجام ندهند جریمه های سنگینی در انتظار آنان خواهد بود.
جریمه عدم اظهار خود اظهاری مالیاتی
در صورت عدم ارائه خوداظهاری مالیاتی، شخص حقیقی یا حقوقی مشمول علی الراس خواهد بود. به این معنی که ممیزان مالیاتی درآمد مؤدی را شناسایی و مالیات را تعیین می کنند. ضمناً مودی باید 30 درصد مالیات بیشتری بپردازد که به هیچ وجه قابل بخشش نیست.
محاسبه مالیات تراکنش های صاحبان مشاغل و کسبه
تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم: مالیات صاحبان مشاغل و مشاغل بدون ارائه اظهارنامه مقطوع محاسبه می شود و قبل از این ملاک تعیین مالیات سابقه عملکرد و بر اساس عملکرد سال قبل بوده است. مالیات امسال را با ضریب الف چقدر پرداخت کرده است. قبل از این، صاحبان مشاغل در سال‌های گذشته هر مقدار مالیات می‌پرداختند، در سال جدید، میزان مالیات 8 تا 12 برابر افزایش می‌یافت، اما امسال اتفاق دیگری افتاده است و استاندارد مالیات بر فروش بوده است.
مهدی بک نظر، رئیس مرکز تحقیقات و برنامه ریزی مالیاتی کشور، ملاک تعیین مالیات امسال را فروش و اطلاعات ثبت شده در دستگاه های کارتخوان عنوان کرد و گفت: طبیعتاً بنگاه های اقتصادی برای فروش کالا و خدمات از دستگاه کارتخوان استفاده می کنند، اما ممکن است عده ای مدعی هستند که امور مالی دیگری هم انجام می دهند، اما باید توجه داشته باشند که اگر سازمان امور مالیاتی مواردی مانند انتقال وجه، ساتنا، پایا و کارت به کارت را در نظر میگرفت، حق با آنها بود، اما اساسا قرار دادن کارتخوان و پوز این بهانه کنار گذاشته می شود.
میزان فروش اعلامی صاحبان مشاغل را باید در ضریب فعالیت ضرب کرد و سود حاصل شد و با این ضریب کارایی سود مشمول مالیات محاسبه شد. وقتی به سود رسیدند این معیار دوباره فعال شد و نسبت سود تعریف شد و چون این نسبت سود عدد بالایی بود سازمان آن عدد را به نصف کاهش داد.
سطح گردش بانکی اشخاص حقیقی فاقد شغل
شخص حقیقی بدون شغل: به شخصی اطلاق می شود که شاغل نبوده و وضعیت استخدامی خود را تحت عنوان بازنشسته، مستمری بگیر، بیکار (دانشجو، خانه دار و کلیه افراد اعم از بازنشسته و مستمری بگیر) اعلام نمی شود. (به عبارت دیگر پرونده مالیاتی برای گردش حساب خود ندارد). مجموع حداکثر سقف گردش بدهکار و بستانکار (برداشت و سپرده) کلیه حسابهای بانکی یک شخص حقیقی بدون شغل در طول یک سال (از ابتدا تا پایان هر سال تقویمی) به شرح زیر است:
- 20 میلیارد ریال بازنشسته
- مستمری 10 میلیارد ریال
- 5 میلیارد ریال بیکار
درآمد اجاره املاک و سود سپرده بانکی، انتقال حساب بین بانکی شخص در محاسبات سقف تعیین شده لحاظ نمی شود. موسسه بانکی حداکثر 48 ساعت پس از وقوع هر تراکنش، سطح گردش حساب هر فرد را محاسبه می کند. در صورتی که گردش حساب قبل از مهلت یکساله از سطح حساب بیشتر شود، فرد به بانک دعوت می شود تا ظرف مدت یک ماه از طریق پیامک یا روش های دیگر توضیحات لازم را ارائه و توضیحات لازم در خصوص افزایش گردش حساب را به بانک ارائه کند.
بانک ارائه اگر بانک دلایل را نپذیرد، گزارش تراکنش های مشکوک را به وزارت دارایی اعلام می کند و در صورتی که فرد بیکار مدارکی را ارائه دهد که نشان دهد شاغل است، بانک سقف گردش حساب وی را به حساب وی افزایش می دهد. سطح فعالیت افراد شاغل اگر ظرف یک ماه به بانک مراجعه نکنید، کلیه عملیات بانکی غیرفعال می شود.
مالیات شرکت های تازه تاسیس
متاسفانه برخی معتقدند شرکت های تازه تاسیس از پرداخت مالیات بر عملکرد معاف هستند و مالیات متعلق به شرکت هایی است که چندین سال فعالیت دارند و در مرحله سود هستند، اما این اطلاعات صحیح نیست و شرکت های تازه تاسیس موظف به انجام آن هستند. کلیه وظایف قانونی اعم از ثبت اسناد، تحریر دفاتر، تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی. اکنون که شرکت دارای درآمد یا زیان است، توسط کارکنان مالیاتی حوزه مربوطه مشخص می شود که مشمول پرداخت مالیات هستند یا خیر. لازم به ذکر است شرکت های تازه تاسیس علاوه بر مالیات بر درآمد باید مالیات سرمایه ثبت شده یا حق تمبر را پرداخت کنند. مبلغ مالیات بر سرمایه نصف (0.5) در هر 1000 (0.0005) است.
