مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر یکی از مفاهیم مالیاتی است که افراد باید در شرایط خاص مالی نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. بنابراین آشنایی با انواع مالیات مستقیم و غیر مستقیم در کنار کسب اطلاعات لازم در مورد چگونگی محاسبه آن برای افراد ذی الصلاح ضروری است. برای مودیان، این سوال همیشه وجود داشته است که مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر کدام یک از انواع مالیات ها است؟ به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در این مطلب به صورت کامل، موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
استفاده از اصول حسابداری توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه های مختلف همچون کسب و کارها باعث می شود تا فرد بتوانند در زمان سر رسید مالیاتی فرد بتواند امور مالی و اقتصادی خود را برای مراجع ذی الصلاح شفاف سازی کند. آشنایی با انواع مالیات و شرایط قانونی خدمات مالی به شما کمک می کند تا با استفاده از بهترین راهکار های قانونی بتوانید هزینه های جانبی کسب و کار و درآمدی خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
مالیات بر چه اساسی تعیین می گردد؟
در کشورهای مختلف دنیا نهادهایی که وظیفه قانونگذاری را برعهده دارند در زمینه تعیین انواع مالیات و نحوه پرداخت شرایط متنوعی را تعریف کرده اند. نوع و میزان پرداخت مالیات در کشورهای مختلف براساس پارامترهای مختص آن کشور تعریف و تدوین می گردد.
به عنوان مثال در کشورهای اروپایی شما برای رانندگی با خودروی شخصی خود در جاده های شهری و برون شهری به طور سالانه موظف به پرداخت هزینه ای معینی به عنوان مالیات هستید. در حالی که چنین قانونی در داخل ایران اصلا وجود ندارد و تنها برای خودروهای شخصی در طی سالیان گذشته قانونگذار پرداخت مالیات را الزامی کرده است.
براساس تعاریف کلی مالیات می‌تواند این اصطلاح اقتصادی را می توان به این شکل تبیین نمود” مالیات عبارت است از هزینه ای که توسط آحاد مختلف افراد جامعه به حساب حکومت واریز می شود تا قوای اجرایی کشور با استفاده از آن بتواند هزینه های عمومی جامعه را تامین کنند.”
به عبارت ساده تر مالیات پرداخت شده توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی و موسسات دولتی یا خصوصی در راستای تامین رفاه اجتماعی جامعه همچون تجهیز سامانه حمل و نقل شهری و غیرشهری، ایجاد فضای سبز و… توسط دولت به کار گرفته می شود.
اما تعیین انواع مالیات و فلسفه دریافت آن توسط حکومت ها به صورت های مختلفی تعیین و اجرایی می شود. اساس و بنیاد تعریف نرخ مالیات در کشور های مختلف اگرچه برای ایجاد برابری و کاهش فاصله طبقاتی است اما تمرکز بر اجرایی کردن آن پارامترهای متنوعی را می طلبد.
در قوانین و امور مالیاتی کشور نوع کسب و کار، محل زندگی ، میزان درآمد و… در میزان پرداخت مالیات تاثیر دارد. زیرا در کشور ما حجم عظیمی از مالیات دریافتی توسط دولت صرف پیاده سازی طرح های عمرانی، آموزشی، رفاهی و پرداخت حقوق کارمندان می گرد. آیا شما میدانید که با استفاده از نرم افزار های شماران، ارسال اظهارنامه مالیاتی آسان می شود؟
انواع مالیات در ایران
مالیات در ایران همچون کشور های مختلف جهان دارای صورت های خاصی است که مودیان باید براساس قانون عناوین مالی مربوط به خود را در قالب اظهارنامه بیان کرده و در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.
امور مالیاتی در ایران به صورت جامع و کامل در دو دسته ی “مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم” تعریف و تبیین می گردد. هر کدام از این دسته ها به مثابه راس هرم تدوین می شوند که از زیر مجموعه های مخصوصی برخوردار هستند که افراد برای پرداخت آنها باید از شرایط مذکور برخوردار گردند. البته قبلا در یک مطلب جامع، به صورت کامل انواع مالیات را مورد بررسی قرار داده ایم.
مالیات مستقیم
در مجموعه مقررات مالیاتی مربوط به مالیات‌های مستقیم می توان دو مجرای کلی را در نظر گرفت که افراد جامعه در راستای آنها باید پرداختی های دولتی خود را به دو صورت مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی انجام دهند. مالیات بر درآمد نوعی از مالیات است که قسمتی از آن به صورت ثابت و بخشی از آن به صورت متغیر بر درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی افراد همچون حقوق کارمندان، تجارت و… اجرا می گردد.
مالیات بر دارایی نوع از قوانین مالیاتی است که به صورت سالانه بر دارایی های منقول و غیرمنقول افراد همچون مانند املاک و مستغلات، مالیات بر ارث، مالیات حق تمبر، خرید سکه و … تعلق می گیرد.در این بین آیا شما میدانید که مالیات نزولی چیست؟ و چه کاربردی برای مودیان مالیاتی دارد؟
مالیات غیر مستقیم
مالیات غیر مستقیم شامل مالیات بر مصرف در هنگام خرید کالاهای مختلف، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض گمرکی است. به طور معمول غالب افراد جامعه چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم شامل یکی از امور مالیات غیر مستقیم می شوند. به خصوص تجار و افراد دارای شرکت های بازرگانی ممکن است در چند دوره طی یکسال ملزم به پرداخت این نوع مالیات شوند. هدف از اجرای مالیات غیر مستقیم را می توان محدود کردن واردات و تقویت تولید داخلی است.
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم به صورت کلی در دو دسته مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی تعریف می شود که هر کدام دارای زیر شاخه های معینی هستند.
مالیات بر دارایی
پایه و مبنای این دسته از امور مالیاتی میزان دارایی های و ثروت افراد است که ممکن است در سالیان متمادی برای فرد درآمد زا نیز باشد. مسئول پرداخت مالیات معمولا اشخاص حقیقی هستند که براساس تملیک یا وراث صاحب بخشی از یک دارایی مشخص مانند ملک، شرکت، پروانه کسب و… می شوند.
مالیات بر ارث
مهم ترین نوع مالیات بر دارایی که متوجه افراد مختلف جامعه می شود، مالیات بر ارث بر املاک و دارایی های وراثتی وضع می گردد. مالیات بر ارث نوعی از امور مالیاتی مستقیم از که پس از فوت شخص بر اموال یا دارایی هایی وی باقی مانده از وی اعمال می گردد.
به عبارت دیگر بر اساس ماده 17 قانون مالیات های مستقیم هنگامی که اموال و دارایی ها شخص متوفی در حال انتقال به ورثه است، دولت موظف می باشد از اموال منقول و غیر منقول متوفی بخشی را به عنوان مالیات بر ارث از ورثه وی دریافت کند. این مالیات باید قبل از اینکه تقسیم اموال متوفی در بین ورثه تعیین شده و در قالب یک اظهارنامه مالیاتی تا یک سال پس از فوت فرد به اداره مالیاتی تسلیم گردد.
مالیات حق تمبر
مالیات بر حق تمبر جزو پرداختی های مالیات های مستقیم است که فرد در ازای تملک اسناد و اوراق بهادار باید به مراجع ذی الصلاح پرداخت کند. این نوع از امور مالیاتی به وسیله ی باطل کردن تمبر و به رسمیت شناختن اسناد مذکور توسط نهادهای دولتی و غیر دولتی کشور صورت می گیرد.
به همین خاطر در هنگام صدور برخی از اسناد ارزشمند همچون اوراق و مدارک صادر کننده توسط بانک ها، صرافی ها و اداره ثبت احوال مبلغی را به عنوان مالیات حق تمبر از مودیان و مراجعین دریافت می کنند. (مودی مالیاتی کیست؟)
الزام مالیات حق تمبر برای صدور پروانه کسب
، طبق مفاد بند ۱۱ ماده ۴۶ قانون امور مالیاتی کشور فرد متقاضی برای برای صدور پروانه کسب یک‌صد هزار ریال و برای تجدید کسب پنجاه هزار ریال را به عنوان مالیات حق تمبر به سازمان مربوطه پرداخت نماید. به همین خاطر در ازای پرداخت مالیات حق تمبر فرد متقاضی یک فیش مالیاتی توسط مسئول مربوط در اتحادیه دریافت کرده و هزینه مذکور را به حساب خزانه دولت در یکی از شعب بانک ملی واریز کند. در صورت عدم پرداخت مالیات حق تمبر باید طبق مفاد ماده (۵۱ ق.م.م) متقاضی و صنف مربوطه علاوه بر پرداخت اصل مالیات مذکور به عنوان جریمه دو برابر آن را به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.
مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد یکی از پرداختی های امور مالیاتی مستقیم است که باید توسط شرکت های تجاری، خدماتی و حتی کارکنان بخش خصوصی و دولتی پرداخت شود. این نوع مالیات عموما براساس عملکرد شرکت و میزان سود و زیان آن در طی یک سال تدوین می شود. به همین خاطر تمامی شرکت ها بر اساس قوانین و مقررات سازمان امور مالیاتی موظف هستند میزان درآمد و هزینه های خود را در طول یک سال به صورت اظهارنامه تقدیم مراجع ذی الصلاح نمایند.
به طور عمدتا همه شرکت ها موظف هستند که 20 الی 25 از درصد سود خالص در قالب مالیات بر درآمد به حساب سازمان مالیات واریز کنند. با مطالعه مقاله جامع “مالیات بر درآمد چیست؟” می توانید به طور کامل با این مبحث مالیاتی آشنا شوید.
مالیات بر درآمد املاک و مستغلات
مالکان املاک و مستغلات در طول یک سال موظف هستند 25 درصد از مبلغ خالص اجاره املاک و مستغلات خود را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند. همچنین علاوه بر درآمد حاصل از اجاره ی در هنگام نقل و انتقال املاک و مستغلات خود مبلغی را به مالیات پرداخت کند.
مالیات بر درآمد حقوق کارمندان
هرگاه فردی در یک سازمان دولتی یا خصوصی مشغول به کار شود باید در ازای دریافت حقوق و کسب درآمد خود مبلغی را به عنوان “مالیات درآمد بر حقوق ” به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند. در حال حاضر از حقوق هر کارمندی 10 الی 20 درصد به عنوان مالیات بر درآمد حقوق کسر می شود که این دسته بخش بزرگی از درآمد دولت را شامل می گردد.
این مالیات عمدتا توسط کارفرمایان و قبل پرداخت کارکنان به حساب دولت واریز می شود که در فیش حقوقی آنها به عنوان مبلغ مالیات کسر از حقوق درج می شود.
مالیات بر درآمد مشاغل
غالب افراد جامعه در حوزه های مختلف خدماتی و رفاهی در حال فعالیت هستند، به همین خاطر دولت برخی از مشاغل تجاری، خدماتی و پزشکی مشمول قوانین امور مالیاتی تعریف می کند. مالیات بردرآمد مشاغل به صورت سالانه و در قالب درآمد خالص حاصل از کل فروش کالا یا ارائه خدمات محاسبه می گردد.
مودیان این دسته از امور مالیاتی باید اطلاعات مالی خود را در قالب فرم های خوداظهاری تا قبل از تیرماه سال آینده به اداره ی امور مالیاتی تحویل دهند. مودیان برای انجام هرگونه فعالیت مالیاتی، باید ورود به سامانه مودیان را انجام داده و فعالیت مورد نظر را تکمیل کنند.
انواع مالیات غیر مستقیم
از مهم ترین انواع مالیات در ایران می توان به گروه مالیات های غیر مستقیم اشاره کرده که افراد جامعه معمولا به صورت غیر مستقیم و نامحسوس در حال پرداخت آن هستند. این نوع از مالیات عمدتا بر روی قیمت انواع کالا و خدمات پیاده می شود. رایج ترین و مهم ترین نوع مالیات غیر مستقیم شامل عوارض گمرکی، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده است.
مالیات حقوق و عوارض گمرکی عمدتا بر روی کالاهای صادراتی و وارداتی به منظور حمایت از تولیدات داخلی توسط دولت اجرایی می شود. به عنوان مثال دولت و نهاد های قانونگذار کشور برای حمایت از خودروسازی های داخلی، عوارض گمرکی بسیار سنگینی برای واردات خودرو های خارجی تدوین کرده اند. به همین خاطر شما در هنگام خرید خودرو های خارجی در داخل کشور باید قیمت بسیار بالاتری نسبت به کشور های دیگر پرداخت کنید.
مقدار و نحوه دریافت مالیات غیر مستقیم بر اساس سیاست های کلان ،شرایط اقتصادی و خط مشی مالی هر کشور تعیین می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه مالیات غیر مستقیم بهتر است مقاله نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۲ را با دقت مطالعه نمایید.
کلام آخر
نقش پررنگ مالیات در جهت عمران و آبادانی کشور باعث می شود تا مراجع قانون گذار و اجرایی بر نحوه دریافت و پرداخت آن اهتمام ویژه ای داشته باشند. بر اساس قانون امور مالیاتی کشور همه شرکت های تجاری، خدماتی و کارکنان بخش های خصوصی و دولتی موظف به پرداخت مالیات هستند.
در این بین مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر جزو اموری هستند که در گروه مالیات های مستقیم قرار می گیرند و در غالب موارد فرد یکبار در عمر خود موظف به پرداخت آن است. چرا که این درآمد اتفاقی بوده و معمولا تکرار شونده و همیشگی نیستند. با بررسی انواع مالیات های مستقیم و غیرمستقیم، اکنون به راحتی می توانیم متوجه شویم که مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر کدام یک از انواع مالیات ها است؟
