حسابداری

حسابداری چیست ؟

حسابداری عبارت است از فن ثبت ،طبقه بندی و تلخیص فعالیتهای مالی یک موسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تفسیر نتایج حاصله از بررسی این اعداد. حسابداری فن است نه علم:برخی به غلط حسابداری را علم می خوانند. در صورتی که علم عبارت است از دانستنی قابل اثبات به روش عینی و قابل اعتماد مبتنی بر مشاهده و آزمایش. حسابداری دارای چنین خصوصیتی نیست. اصول و موازین و ضوابط حسابداری نظر هاییست که توسط کارشناسان و استادان و یا انجمن های حرفه ای حسابداران اظهار می شود و مقبولیت عامه میابد.

به طوری که از تعریف فن حسابداری بر می آید این فن دارای 4 مرحله میباشد: 1.ثبت فعالیتهای مالی 2.طبقه بندی اقلام ثبت شده 3.تلخیص اقلام 4.تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

حسابداری در ایران در حوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ حسابداری برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگیری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی.

قابل تذکر است که ازانجایکه حسابداری یک فن است، سیستم و اتخاذ یک روش خاص حسابداری نیز متعلق به شخص است که آن روش را در پیش میگرد. پس حسابداری را فقط کسی میتواند انجام دهد که با حد اقل یک سیستم حسابداری آگاهی داشته باشد.

محاسبه بهای تمام‌شده محصولات یک واحد تولیدی و یا خدمات عرضه‌شده توسط یک موسسه خدماتی به وسیله تکنیک هایی صورت میگیرد که اصطلاحا “حسابداری بهای تمام‌شده”نام دارد.

با وجود اینکه نتیجه نهایی کار حسابداران در این زمینه ،محاسبه بهای تمام‌شده محصولات یا خدمات یک موسسه است ولی در جریان انجام این کار ،اطلاعات بسیار ارزنده‌ای در ارتباط با نوع هزینه‌ها ،محل وقوع آنها و دلیل افزایش و یا کاهش بهای تمام‌شده محصولات یا خدمات به مدیریت ارائه می‌گردد که به مدیریت برای انجام مدیریت هزینه‌ها کمک شایانی می‌نماید.

اصطلاح بهای تمام‌شده یک واژه آشنا در گفت و گوی‌های روزمره می‌باشد که بارها آن را تکرار کرده‌ایم.

ساخت این ملک چقدر هزینه داشته است؟

این پروژه برای شما سودآور بوده است؟

برای خرید این ماشین جمعاً چقدر هزینه شده است؟

جملاتی که مفهوماً صحبت از بهای تمام‌شده محصولات و خدمات می‌نماید.

در همه این جملات مفهوم بهای تمام‌شده به عنوان هزینه و یا بهایی که برای به دست آوردن چیزی پرداخته‌ایم ،مطرح شده است. در یک موسسه تولیدی نیز همواره این سؤال مطرح است که محصولی که ساخته شده است به چه بهایی تمام‌شده است ؟

البته این موضوع منحصر به مؤسسات تولیدی نیست ،مدیران و صاحبان مؤسسات تجاری ،مجریان یک پروژه صنعتی و عمرانی نیز همواره نگران بهای تمام‌شده و کنترل هزینه‌ها عملیات خود می‌باشند ،در واقع همیشه یک سؤال منطقی وجود دارد که ((چه چیزی را به چه قیمتی به دست آورده‌ایم؟))

پاسخ این سؤالات در حسابداری بویسله تکنیک‌ها و روش‌هایی داده می‌شود که به آن حسابداری بهای تمام‌شده یا “حسابداری صنعتی “می‌گویند.

شاید اطلاق صفت صنعتی به این دلیل اطلاق شده است که مؤسسات تولیدی بیش از سایر مؤسسات لزوم به خدمت گرفتن این ابزار باارزش مدیریتی را احساس می‌کنند.

مدیریت یک موسسه تولیدی در اجرای وظایف خود ناچار به اتخاذ تصمیم در مواردی همچون زیر است :

قبول و یا عدم قبول سفارش مشتریان

تغییر قیمت فروش محصولات

تولید و یا عدم تولید یک محصول خاص

ایجاد یک خط تولید جدید و یا حذف خط تولید قدیمی

تغییر در کیفیت و یا مواد مصرف شده و یا حتی فرایند تولید

تصمیم‌گیری در مورد هر یک از موارد فوق

و ده‌ها مورد دیگر از این قبیل ،بدون داشتن یک سیستم مناسب حسابداری بهای تمام‌شده اگر غیرممکن نباشد خالی از اشکال نیز نخواهد بود .

موضوع مهم‌تر در بحث حسابداری بهای تمام‌شده تنها به صرف به دست آوردن بهای تمام‌شده محصولات عایدی کافی نخواهد داشت ،مهم‌ترین موضوع به دست آوردن عوامل و مرکز اثرگذار در بهای تمام‌شده هست و یا به زبان ساده‌تر ارتباط بهای تمام‌شده با نوع هزینه‌ها و محل وقوع آنها و دلیل افزایش و کاهش بهای تمام‌شده موضوعی است که دلیل به دست آوردن سیستم حسابداری بهای تمام‌شده را بیش از پیش روشن می‌نماید.

در واقع محاسبه بهای تمام‌شده در بدو امر کاری ساده به نظر می‌رسد، چرا که در هر موسسه تولیدی حداقل برای محاسبه سود و زیان سال ،ناچارند که هزینه‌ها را ثبت و در مقابل درآمدها قرار دهند.حال کافی است مشخص گردد که در طی سال چه محصولاتی و با چه کمیتی تولید شده است و با تخصیص این هزینه‌ها به تولیدات ،قیمت تمام‌شده هر محصول به دست خواهد آمد. ولی انجام کار همان طور که گفته شد به مراتب از گفتن آن مشکل تر هست.

اگر تولید یک موسسه صنعتی فقط از یک نوع محصول باشد شاید محاسبه بهای تمام‌شده آن چندان هم مشکل نباشد ،به طور مثال فرض کنید که در یک موسسه تولیدی اطلاعات زیر در پایان دوره مالی فراهم شده باشد.

جمع کل هزینه‌ها 4.500.000 ریال

جمع کل تولید 900.000

با داشتن اطلاعات فوق به نظر می‌رسد که بهای تمام‌شده واحد محصول از رابطه 4.500.000:900.000 به آسانی به دست خواهد آمد که معادل 5 ریال خواهد بود.ولی واقعیت‌های بسیاری در این محاسبه نادیده گرفته شده است و یا بهتر بگوییم اطلاعات بسیار بار ارزش دیگری دیده نشده است.به طور مثال ما نمی‌دانیم که :

-آیا موجودی کالای نیمه ساخته‌ای در جریان تولید باقی مانده است؟

-آیا موجودی اول دروه ای وجود داشته است ؟

-چه مبلغی از بهای تمام‌شده مربوطه به مواد ، دستمزد و سربار هست ؟

-ضایعات چه تأثیری در بهای تمام‌شده داشته است ؟

-آیا می‌توان هزینه‌ها را کاهش داد ؟کدام بخش هزینه ؟

پاسخگویی به این پرسش‌ها بدون داشتن یک سیستم قوی حسابداری بهای تمام‌شده کار ساده‌ای نخواهد بود و یکی از الزامات این سیستم جامع و یکپارچه بودن هست. حسابداری

در محاسبه بهای تمام‌شده زمان ارزش زیادی دارد ،بهای تمام‌شده می‌تواند از تولید کالای ضررده جلوگیری نماید و این موضوع زمانی ارزش دارد که در دوره زمانی کم امکان جمع‌آوری اطلاعات جهت محاسبه بهای تمام‌شده وجود داشته باشد .

اطلاعات مورد نیاز از دوایر مختلفی گردآوری می‌شود ،دوایری مثل اداری ،مالی ، تولید و حتی دوایری مثل نگهداری تعمیرات و کنترل کیفی حسابداری

در سیستم جامع و یکپارچه شماران علاوه بر سرعت جمع‌آوری اطلاعات صحت و کیفیت اطلاعات نیز به دلیل یکپارچگی وجود دارد. شناخت و طبقه‌بندی صحیح هزینه‌ها ، تعیین محل وقوع انها و تشخیص درستشان به انواع فعالیت‌های موسسه و نهایتاً تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده را می‌توان هدف‌های اصلی نرم‌افزار حسابداری بهای تمام‌شده شماران سیستم نامید.