محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی

آموزش محاسبه استهلاک به روش نزولی به شما کمک می کند تا بتوانید مبلغ مالیات بر درآمدهای مستقیم خود را به صورت خالص ارزیابی کنید. به عبارت دیگر در هنگام پرداخت مالیات مستقیم شما باید در ابتدای محاسبات ارزش اقتصادی دارایی یک ساله خود مبلغی را به عنوان استهلاک در نظر بگیرید.

این هزینه استهلاک در نظر گرفتن میانگین هزینه هایی است که صرف بازسازی دارایی، حفظ ارزش دارایی و… می شود. بنابراین محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی یکی از متداول ترین و دقیق ترین روش هایی است که توسط  واحد حسابداری به کار گرفته می شود. با کمک این شیوه شما می توانید انعکاس روشن تری از  اسناد مالیاتی خود منتشر نمایید.

هزینه استهلاک دارایی چیست؟

هر چیزی با گذشت زمان فرسوده و کهنه شده و از عمر یا ارزش اقتصادی آن کاسته می شود و کارایی آن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. در اصطلاح عموم  به این کاهش ارزش دستگاه طی زمان هزینه استهلاک گفته می شود که بر غالب اموال و دارایی ها صدق می کند. در نتیجه استهلاک، قیمت و ارزش نهایی یک کالا به صورت تدریجی و نسبت به زمان عمر مناسب آن کاهش خواهد داشت.

تعیین ارزش کنونی دارایی مورد نظر را می توان از تفاضل هزینه های نگهداشت با هزینه‌های خروجی و نهایی اموال به دست آورد. به عنوان مثال اگر شما تملک یک خانه ویلایی یا آپارتمان را در اختیار دارید که از طریق اجاره دادن آن کسب درآمد می کنید باید هرساله در هنگام محاسبه مالیات پرداختی خود، مقدار عددی را به عنوان هزینه استهلاک دارایی در نظر بگیرید.

کاربرد محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی

محاسبه نرخ استهلاک به روش های مختلفی صورت میگیرد که رایج ترین و پرکاربردترین آن در علم حسابداری، محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی است. این روش برای محاسبه و اندازه گیری سود واقعی یا بررسی کاهش در سود دارایی طی گذشت زمان گزینه بسیار عالی حساب می شود.

با آموزش محاسبه استهلاک به روش نزولی شما می توانید سودمندی، عمر مفید و ارزش دارایی های مختلف خود را به صورت دقیق حساب کنید. به عنوان مثال اگر شما ابزارآلات تولیدی یا خانه ای را خریده اید که از آن برای  به دست آوردن درآمد از استفاده می کنید، به مرور زمان از ارزش و عمر مفید آن کاسته می شود.

بنابراین باید قیمت نهایی اموال ها را در طول مدت زمانی که از آنها بهره می‌بریم طبق قاعده‌های حسابداری به نمایه های عددی تبدیل کنیم. در محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی  زمان اصلی ترین پارامتر تاثیر گذار در استهلاک دارایی است که در سال های اول عمر محصول یا دارایی نسبت به سالهای بعدی از عملکرد، ارزش بالاتری برخوردار است.

• نرخ استهلاک نشان می دهد که بازده دارایی آکبند بیش از دارایی کهنه است.
• نشان می دهد که با گذشت هر سال چه مقدار از عمر مفید دارایی کاسته می شود.
• می توان هزینۀ استهلاک دارایی ثابت را نسبت به گذر زمان معین کرد.
• نمایه ها و متغیرها کیفی را به نمایه های کمی تبدیل نمود.
• می توان به کمک محاسبه نرخ استهلاک عمر مفید دارایی را محاسبه نمود.
• می توان مالیات خالص بر درآمد یا دارایی را محاسبه کرد.
• می توان قیمت و ارزش نهایی دارایی را مطابق زمان حال محاسبه نمود.

آموزش محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی

محاسبه استهلاک یکی از امور حسابداری می باشد که به صورت درصدی و براساس قانون مالیات های مستقیم هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور به اطلاع مودیان می رسد. در هنگام تنظیم اظهارنامه مالیات بر درآمد باید  به صورت روشن و دقیق نرخ استهلاک دارایی درج گردد.

محاسبه استهلاک به روش نزولی و ارزش گذاری دارایی در اسناد دفتری امور مالیاتی (بهای تمام شده منهای مانده استهلاک انباشته) طبق فرمول زیر محاسبه می شود.

 نرخ ثابت ( ارزش دفتری) ×{ (ماندۀ استهلاک انباشته – بهای تمام شدۀ دارایی)} = آموزش محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی

براساس قانون مالیات های مستقیم  وجود چند پارامتر در  محاسبه نرخ استهلاک به روش نزولی حائز اهمیت است.

• قیمت تمام شده
• عمر مفید دارایی
• نرخ استهلاک سالانه

به عنوان مثال خانه نوسازی که مالک در سال ۱۳۹۴ آن خریداری نموده دارای قیمت 140 میلیون تومان بوده است.  براساس دفتر اسناد امور مالیاتی نرخ استهلاک این خانه در روش نزولی حدودا ۱۲ % محاسبه می شود که ارزش خالص این دارایی را می توان برای  سال های ۱۳۹۶،۱۳۹۵،۱۳۹۴ اینگونه محاسبه کرد.

12% * ۱۴۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون = نرخ استهلاک خانه در سال ۱۳۹۴( بالاترین بازده و سود دهی در این سال است)

%12* {(۱۶,۸۰۰,۰۰۰نرخ استهلاک خانه در سال 1394) – ۱۴۰,۰۰۰,۰۰۰}=نرخ استهلاک خانه در سال ۱۳۹۵

%12* {(۳۱,۵۸۴,۰۰۰نرخ استهلاک خانه در سال 1394) – ۱۴۰,۰۰۰,۰۰۰}=نرخ استهلاک خانه در سال ۱۳۹6

انتخاب روش محاسبه استهلاک

محاسبه استهلاک به روش های مختلفی انجام می شود که بر اساس استانداردهای حسابداری می توان در زمینه های مختلف مالی از آنها استفاده کرد. ولی تعریف قوانین مالیاتی می تواند انتخاب روش محاسبه استهلاک دارایی را از اختیار مدیران و مالکان خارج کند.

بر همین اساس جدول استهلاکات مطرح شده در موضوع ماده 151 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 27/11/1380 به طور دقیق، درصد نرخ استهلاک دارایی های مختلف را تعریف کرده است. همچنین در این جدول نوع دارایی‌های قابل استهلاک، نرخ هزینه استهلاک و عمر مفید آن‌ها را به طور کامل مطرح نموده است.

بر همین اساس حسابداران و مالکان دارایی‌ باید اظهارنامه های مالیاتی را بر اساس نرخ مصوب مستهلک محاسبه کنند.  این قانون در راستای افشای خط مشی و عملکرد واقعی مدیران مؤسسه‌های تجاری  تعریف شده که در طی آن عامل‌های مخارج استهلاک به دسته‌های عامل‌های فیزیکی و کاربردی تقسیم بندی می‌شوند.

• کافی نبودن دستگاه در تولید و مصرف زیاد از حد آن
• بی‌مصرف شدن دستگاه به دلیل وجود دستگاه‌های پیشرفته
• سپری شدن زمان
• قابل استفاده بودن دستگاه به دلیل استفاده زیاد از آن
• زنگ زدن دستگاه و یا پوسیدگی آن به دلایل مختلف

روش های اصلی محاسبه نرخ استهلاک

برای محاسبه نرخ استهلاک می توان از روش های متعددی استفاده کرد. البته که چهار روش پرکاربرد وجود دارد که بیشتر از بقیه روش ها مورد استفاده قرار میگیرند. در ارتباط با تشخیص ارزش دارایی‌ها و نرخ استهلاک سه روش بر مبنای زمان و شیوه چهارمی بر اساس مقدار استفاده فیزیکی از دارایی مدنظر قرار می گیرد.

خط مستقیم:

خط مستقیم یا روش نزولی راحت‌ترین شیوه محاسبه نرخ است که اصلی پارامتر آن زمان عنوان شده و در هر سال هزینه آن تقریبا به صورت یکسان در نظر گرفته می شود.

استهلاک بر اساس کارکرد:

در سال‌های اولیه استفاده از دارایی به دلیل اینکه بازده دارایی در بالاترین حد خود قرار دارد؛ مقدار استهلاک نیز زیاد است و در طی زمان سرعت کاهش بهای آنها کم می‌شود.

محاسبه استهلاک به صورت نزولی:

در این روش هم مانند روش کاهش توازن در سال‌های اولیه مقدار و نرخ استهلاک دارایی زیاد است و در طی زمان مقدار استهلاک کم می‌شود. اما  با مشخص کردن نرخ استهلاک باید با اضافه کردن مقدار تمام سال‌های عمر مفید و بعد از آن مشخص کردن سال کنونی که در آن بازه است انجام می شود.

روش نزولی با نرخ مضاعف:

در این روش مقیاس محاسبه بر اساس زمان نیست بلکه نرخ استهلاک دارایی طبق مقدار فعالیت‌های انجام شده محاسبه میشود. به این صورت که در زمان فعالیت بیشتر دستگاه مقدار استهلاک آن هم افزایش می‌یابد و اگر فعالیت کم باشد استهلاک دستگاه نیز کمتر می‌شود . از این روش جهت تعیین مقدار استهلاک در دارایی‌هایی که تحت تاثیر استفاده یا بازده فیزیکی هستند استفاده می‌کنیم.

اموالی که شامل نرخ استهلاک می شوند

جهت محاسبه نرخ استهلاک باید اطلاعات کافی از قیمت نهایی خریداری شده و عمر مفید دارایی و بهای آن در اختیار داشته باشیم. در حال حاضر  نرم‌افزارهای پیشرفته حسابداری می توانند در محاسبه دقیق استهلاک دارایی به شما کمک نمایند. اما به طور کلی استهلاک دارایی در چند بخش تقسیم بندی می شود که عبارت است از:

ثابت استهلاک بخش

  این نوع از نرخ استهلاک دارایی عمر معین و محدودی را شامل می‌شوند  که بر اساس عمر مفید خود مستهلک  همانند ساختمان، خودرو یا دستگاه تعریف می شوند.

ثابت استهلاک ناپذیر

این دسته از دارایی ها  شامل عمر نامحدودی هستند که بر اثر مصرف زیادی به هیچ عنوان تحلیل نمی‌روند.  زمین، طلا و… جزو دارایی های ثابت استهلاک ناپذیر است.

نقصان پذیر

برخی از دارایی‌ها همچون  استخراج از جنگل‌ها معادن و ذخایر طبیعی.در حین استفاده انسان از آن به مرور زمان دچار تحلیل و کاهش ارزش دارایی می‌شوند.

روش حساب کردن هزینه استهلاک

حساب کردن هزینه استهلاک یک دارایی به ارزش به پایان رسیده تاریخی و عمر مفید دارایی و ارزش آن بستگی دارد. به عبارت دیگر این پارامترها هزینه های غیر نقدی هستند که نشان می دهد چه اندازه از بهای دارایی استفاده شده است. در هنگام محاسبه نرخ  استهلاک دارایی باید به عوامل زیر توجه کنید.

• قیمت خرید + هزینه حمل + هزینه نصب + ارزش افزوده
• عمر مفید برآوردی
• ارزش دارایی بعد از سپری کردن عمر مفید

استهلاک در حالت سود و ضرر

در اصل مبلغ استهلاک در حالت سود و ضرر بیان کننده مقدار سود به دست آمده برای صاحب دارایی است که

در حالت سود و ضرر استهلاک نحوه استفاده  از دارایی،  هزینه فروش، هزینه اداری و یا هزینه ساخت کالای بر مقدار مالیات بردرآمد مودی اثر می‌گذارد.

انواع روش های محاسبه استهلاک به روش نزولی

محاسبه استهلاک به روش نزولی  را می تواند در فرایند سه شیوه اصلی تعریف نمود تا بتواند ارزش دارایی را به ساده ترین و دقیق ترین شکل ممکن انجام داد

روش خط مستقیم:

 در محاسبه استهلاک به روش خط مستقیم نزولی باید بهای تمام شده دارایی را از ارزش اسقاط کم کرد و بر عمر مفید تقسیم نمود.

روش نزولی:

در روش محاسباتی نرخ استهلاک به روش نزولی باید بهای تمام شده را از مانده استهلاک کسر نموده و در نرخ ثابت ضرب ‌شود.

نزولی مضاعف:

در این فرمول روش نزولی را دو برابر می‌کنیم تا به دست بیاید و برای مستهلک کردن دارایی‌های ثابت در سال‌های اولیه استفاده می‌شود.

ارزش اسقاط به چه معنی است؟

ارزش اسقاط مبلغی است که در سال آخر استفاده از دارایی یا هنگام فروش یا تعویض آن به صورت عددی برآورد می‌شود.  اگر ارزش اسقاط بیش از حد واقعی تخمین زده شود منجر به کاهش مبلغ استهلاک و افزایش درآمد خالص می گردد.  در نتیجه مجموع دارایی ثابت در ترازنامه بیشتر اظهار شده و  کمتر از حد واقعی باشد، باعث می‌شود هزینه استهلاک بیشتر، درآمد خالص کمتر و مجموع دارایی ثابت و سود انباشته در ترازنامه کمتر اظهار گردد.

عمر مفید دارایی چیست؟

عمر مفید یک دارایی عبارت است از تعیین مدت‌زمان حدودی برای استفاده از یک دارایی بر اساس امکانات دستگاه و نوع خدمات تعریف می‌شود. عمر مفید ممکن است بر اساس معیار‌های زمان، تعداد محصول یا مجموع ساعت کارکرد تعیین شود. به همین دلیل در روش های مختلف محاسبه استهلاک این موار یک عامل تاثیر گذار است.

محاسبه بر حسب زمان: خط مستقیم.

محاسبه بر حسب محصول: روش ساعت کارکرد و میزان تولید.

روش‌های مبتنی بر استهلاک بیشتر در سال‌های اول عمر مفید و کاهش تدریجی آن: روش مجموع سنوات، روش نزولی.

چه تفاوتی بین استهلاک دارایی‌های مالی و فیزیکی وجود دارد؟

دارایی‌های فیزیکی مانند ساختمان موجودیت عینی دارند درحالی‌که دارایی‌های مالی اصولاً کاغذ یا سندهایی (اوراق قرضه، سهام) هستند که دارای ارزش مادی می‌باشند. همچنین  دارایی فیزیکی به‌خاطر فرسودگی و گذر عمر ارزش خود را از دست می‌دهند، ولی دارایی‌های مالی کاهش ارزششان با تغییرات قیمت ارز و نرخ بهره بازار همراه می‌باشد. دارایی‌های فیزیکی نیاز به تعمیر دارند درحالی‌که دارایی‌های مالی نیاز به چنین هزینه‌هایی ندارند.

ارتباط هزینه استهلاک و استهلاک انباشته چیست؟

استهلاک انباشته، کل مبلغی است که شرکت ها از آن برای بیان نرخ دارایی‌های مستهلک استفاده می کنند. از سوی دیگر نرخ استهلاک دارایی‌های شرکت برای یک دوره مالی در اظهارنامه مالیاتی مودیان عنوان می شود. اما حساب هزینه استهلاک دارایی‌های ثابت هنگام پایان دوره مالی به همراه سایر هزینه‌ها برای محاسبه سود به حساب سود و زیان مودیان منتقل می‌شود.  ولی حساب استهلاک انباشته، جزو حساب‌های دائم است که به سال بعد انتقال می‌یابد و در ترازنامه  یا قسمت دارایی‌ها، به‌عنوان یک حساب کاهنده از همان دارایی ثابت مربوط به خودش گنجانده می‌شود.

هزینه استهلاک خودرو چگونه محاسبه می‌شود؟

براساس جدول استهلاک بیان شده در ماده 151 قانون مالیات مستقیم معمولاً 4 روش برای محاسبه استهلاک خودرو وجود دارد:

• خطی
• کاهش باقی‌مانده
• بر اساس مجموع سال‌های مفید
• بر اساس مسافت پیموده شده

کلام آخر

میانگین عمر مفید هر انسان حدود ۶۰ سال می‌باشد و با گذشت هر سال  از عمر او کاسته می‌شود و به دوران کهنسالی نزدیک‌تر می‌شود و جسم او مستهلک می‌شود. به این معنا که اجزای بدن ما ضعیف‌تر می‌شوند و دیگر نمی تواند بازدهی دوران جوانی را داشته باشد. در مورد اموال و دارایی‌ها  نیز موضوع استهلاک به صورت کامل صدق می‌کند چرا که اموال و دارایی‌ها  افراد بعد از گذشت مدت زمانی هم از لحاظ کارایی و هم از لحاظ ارزش گذاری افت می‌کند. بنابراین آموزش محاسبه استهلاک به روش نزولی در فعالیت های حسابداری می تواند ارتباط ارزش گذاری دارایی‌ها با هزینه کارکرد آن‌ها در صورت ‌های مالی به صورت دقیق بیان کرد.